Download Διδακτέα Ύλη Ανα Τάξη  2013-2014

 

Download Εξεταστέα ύλη ανα Τάξη  2013-2014 

 

 

Καθορισμός και διαχείριση διδακτέας ύλης των θετικών μαθημάτων της Α΄ Ημερησίου και Α΄ και Β΄ Εσπερινού Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2013-14

 

Μετά από σχετική εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (πράξη 32/2013 του Δ.Σ.) σας αποστέλλουμε τις παρακάτω οδηγίες σχετικά με τη διδακτέα ύλη των θετικών μαθημάτων της Α΄ Ημερησίου και Α΄ και Β΄ Εσπερινού Γενικού Λυκείου. Συγκεκριμένα:

Μαθηματικά

ΓΕΝΙΚΑ

Η προτεινόμενη διαχείριση της ύλης των Μαθηματικών της Α΄ Λυκείου έχει σκοπό να υποστηρίξει τον εκπαιδευτικό στην προσπάθεια υλοποίησης των στόχων του ΑΠΣ, αναδεικνύοντας μέσα από συγκεκριμένες αναφορές και παραδείγματα, το πνεύμα της διδασκαλίας που το διέπει. Στόχος είναι ο εκπαιδευτικός να βοηθηθεί να σχεδιάσει ο ίδιος κατάλληλες για την τάξη του διδακτικές παρεμβάσεις συμβατές με το ΑΠΣ. Ο προτεινόμενος διδακτικός χρόνος για το κάθε κεφάλαιο είναι ενδεικτικός για να βοηθήσει τον εκπαιδευτικό στο διδακτικό του σχεδιασμό, ώστε να ολοκληρωθεί η ύλη μέσα στη σχολική χρονιά. Η διδακτική διαχείριση που προτείνεται δίνει τη δυνατότητα ορισμένα τμήματα της διδακτέας ύλης να μπορούν να ολοκληρωθούν και οι αντίστοιχοι διδακτικοί στόχοι να επιτευχθούν, σε χρόνο μικρότερο από τον χρόνο που θα απαιτείτο με μια παραδοσιακή διδακτική προσέγγιση. Για παράδειγμα, η παράγραφος που αφορά στη μελέτη της συνάρτησης f(x)= αx²+βx+γ μπορεί, με μια καλά σχεδιασμένη δραστηριότητα και κατάλληλη διδακτική διαχείριση, να ολοκληρωθεί πλήρως μέσα στον προβλεπόμενο χρόνο με τρόπο συμβατό με το ΑΠΣ. Αντίθετα, σε άλλες περιπτώσεις είναι σαφές ότι ο διατιθέμενος χρόνος δεν είναι επαρκής για να γίνει η διδακτική διαχείριση ολόκληρης της διδακτέας ύλης μιας ενότητας σύμφωνα με το πνεύμα διδασκαλίας που διέπει το ΑΠΣ. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο εκπαιδευτικός, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της τάξης του και τον διατιθέμενο χρόνο, θα πρέπει να οργανώσει με τέτοιο τρόπο τη διδασκαλία ώστε να αναδείξει στον καλύτερο δυνατό βαθμό τα στοιχεία που αναφέρονται στο ΑΠΣ. Για παράδειγμα, κατά τη διδασκαλία των κριτηρίων ισότητας τριγώνων ένας εκπαιδευτικός μπορεί να επιλέξει να εμπλέξει τους μαθητές της τάξης του σε μια δραστηριότητα που οδηγεί στην εικασία και στην απόδειξη του 2^ου κριτηρίου ισότητας τριγώνων, ενώ αντίθετα να παραλείψει την απόδειξη του 3^ου κριτηρίου ισότητας, η οποία, αν και παρουσιάζει μαθηματικό ενδιαφέρον, κρίνει ότι δεν θα προσφέρει ιδιαίτερα στην τάξη του, γιατί θα προκαλέσει σημαντική δυσκολία.  Άλλος εκπαιδευτικός μπορεί να κρίνει διαφορετικά, γιατί θεωρεί ότι η τάξη του έχει άλλες δυνατότητες. Το σημαντικό σε κάθε περίπτωση είναι να επιδιωχθεί η εννοιολογική κατανόηση μέσα από την ανάπτυξη ουσιαστικής μαθηματικής δραστηριότητας των ίδιων των μαθητών στην τάξη και όχι απλά η εξάσκηση σε τεχνικές.

 

Άλγεβρα και Στοιχεία Πιθανοτήτων

Α΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΛ

Ι. Εισαγωγή

Το μάθημα «Άλγεβρα και Στοιχεία Πιθανοτήτων» περιέχει σημαντικές μαθηματικές έννοιες, όπως της πιθανότητας, της απόλυτης τιμής, των προόδων, της συνάρτησης κ.ά., οι οποίες είναι απαραίτητες για την μετέπειτα μαθηματική εξέλιξη των μαθητών. Οι μαθητές έχουν έρθει σε μια πρώτη επαφή με αυτές τις έννοιες σε προηγούμενες τάξεις. Στην Α΄ Λυκείου θα τις αντιμετωπίσουν σε ένα υψηλότερο επίπεδο αφαίρεσης, το οποίο δημιουργεί ιδιαίτερες δυσκολίες στους μαθητές. Για την αντιμετώπιση αυτών των δυσκολιών προτείνεται να αφιερωθεί ικανός χρόνος στην εμπέδωση των νέων εννοιών, μέσω της ανάπτυξης και σύνδεσης πολλαπλών αναπαραστάσεών τους και στη χρήση τους στην επίλυση προβλημάτων. Επίσης, να αφιερωθεί χρόνος ώστε οι μαθητές να εμπλακούν στην αναγνώριση ομοιοτήτων και διαφορών μεταξύ ιδιοτήτων και διαδικασιών καθώς και σε διαδικασίες γενίκευσης. Οι πολλαπλές αναπαραστάσεις και η σύνδεσή τους μπορούν υποστηριχθούν από ψηφιακά περιβάλλοντα, με τη βοήθεια των οποίων οι μαθητές μπορούν να εμπλακούν σε ουσιαστικές μαθηματικές δραστηριότητες. Μέσα από τη διερεύνηση ομοιοτήτων και διαφορών - για παράδειγμα η συσχέτιση των διαδικασιών επίλυσης ή της μορφής των λύσεων εξισώσεων και ανισώσεων, η συσχέτιση ορισμένων ιδιοτήτων των ριζών και των αποδείξεών τους με αντίστοιχες των απολύτων τιμών - οι μαθητές μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τις σχετικές έννοιες και διαδικασίες.

 

ΙΙ. Διδακτέα ύλη

Από το βιβλίο «Άλγεβρα και Στοιχεία Πιθανοτήτων Α΄ Γενικού Λυκείου» (έκδοση 2013)

Εισαγωγικό κεφάλαιο

E.2.             Σύνολα

Κεφ.1^ο: Πιθανότητες

1.1               Δειγματικός Χώρος-Ενδεχόμενα

1.2               Έννοια της Πιθανότητας (εκτός της υποπαραγράφου «Αξιωματικός Ορισμός Πιθανότητας»)

Κεφ.2^ο: Οι Πραγματικοί Αριθμοί

2.1           Οι Πράξεις και οι Ιδιότητές τους

2.2          Διάταξη Πραγματικών Αριθμών (εκτός της απόδειξης της ιδιότητας 4)

2.3          Απόλυτη Τιμή Πραγματικού Αριθμού

2.4          Ρίζες Πραγματικών Αριθμών (εκτός των αποδείξεων των ιδιοτήτων 3 και 4)

Κεφ.3^ο: Εξισώσεις

3.1          Εξισώσεις 1^ου Βαθμού

3.2          Η Εξίσωση   

3.3          Εξισώσεις 2^ου Βαθμού

Κεφ.4^ο: Ανισώσεις

4.1          Ανισώσεις 1^ου Βαθμού

4.2          Ανισώσεις 2^ου Βαθμού

Κεφ.5^ο: Πρόοδοι

5.1                Ακολουθίες

5.2                Αριθμητική πρόοδος (εκτός της απόδειξης για το S_ν)

5.3                Γεωμετρική πρόοδος (εκτός της απόδειξης για το S_ν)

Κεφ.6^ο: Βασικές Έννοιες των Συναρτήσεων

6.1          Η Έννοια της Συνάρτησης

6.2          Γραφική Παράσταση Συνάρτησης (εκτός της υποπαραγράφου «Απόσταση σημείων»)

6.3       Η Συνάρτηση f(x)= αx+β (εκτός της κλίσης ευθείας ως λόγος μεταβολής)

Κεφ.7^ο: Μελέτη Βασικών Συναρτήσεων

7.1          Μελέτη της Συνάρτησης : f(x)= αx²

7.3          Μελέτη της Συνάρτησης : f(x)= αx²+βx+γ

 

ΙΙΙ. Διαχείριση διδακτέας ύλης

Εισαγωγικό Κεφάλαιο

(Προτείνεται να διατεθούν 2 διδακτικές ώρες)

Στο κεφάλαιο αυτό οι μαθητές διαπραγματεύονται την έννοια του συνόλου καθώς και σχέσεις και πράξεις μεταξύ συνόλων. Ειδικότερα:

Όσον αφορά στην §Ε.1, αυτή να μη διδαχθεί ως αυτόνομο κεφάλαιο αλλά να συζητηθεί το νόημα και η χρήση των στοιχείων της Λογικής στις ιδιότητες και προτάσεις που διατρέχουν τη διδακτέα ύλη (για παράδειγμα στην ιδιότητα α·β≠0 α≠0 και β≠0 της §2.1 μπορεί να διερευνηθεί το νόημα της ισοδυναμίας και του συνδέσμου «και»).

§Ε.2   

Οι μαθητές αντιμετωπίζουν για πρώτη φορά με συστηματικό τρόπο την έννοια του συνόλου και των σχέσεων και πράξεων μεταξύ συνόλων. Επειδή η έννοια του συνόλου είναι πρωταρχική, δηλαδή δεν ορίζεται, χρειάζεται να τονισθούν οι προϋποθέσεις που απαιτούνται για να θεωρηθεί μια συλλογή αντικειμένων σύνολο μέσα από κατάλληλα παραδείγματα (π.χ. το σύνολο που αποτελείται από τα θρανία και τους μαθητές της τάξης, το «σύνολο» των ψηλών μαθητών της τάξης). 

Η αναπαράσταση συνόλων, σχέσεων και πράξεων αυτών καθώς και η μετάβαση από τη μία αναπαράσταση στην άλλη, μπορούν να υποστηρίξουν την κατανόηση της έννοιας του συνόλου. 

Οι πράξεις μεταξύ συνόλων είναι ένα πλαίσιο στο οποίο οι μαθητές μπορούν να δώσουν νόημα στους συνδέσμους «ή» και «και».  Ειδικά, όσον αφορά στο σύνδεσμο «ή», να επισημανθεί η διαφορετική του σημασία στα Μαθηματικά από εκείνη της αποκλειστικής διάζευξης που του αποδίδεται συνήθως στην καθημερινή χρήση του. Οι δραστηριότητες Δ.1, Δ.2 και Δ.3 του ΑΠΣ είναι ενδεικτικές για την εννοιολογική προσέγγιση της έννοιας του συνόλου.

Κεφάλαιο 1^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 8 διδακτικές ώρες)

Οι μαθητές έχουν έλθει σε επαφή με την έννοια της πιθανότητας στις προηγούμενες τάξεις με εμπειρικό τρόπο. Στο κεφάλαιο αυτό εισάγονται στην έννοια της πιθανότητας με τον κλασικό ορισμό και εξασκούνται στο βασικό λογισμό πιθανοτήτων με χρήση της θεωρίας συνόλων. Ειδικότερα:

§1.1

Είναι σημαντικό οι μαθητές να μπορούν να αναγνωρίζουν ένα πείραμα τύχης και να διακρίνουν τις διαφορές που έχει από ένα αιτιοκρατικό πείραμα (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.4 του ΑΠΣ), με στόχο να μπορέσουν στη συνέχεια να αντιληφθούν την ανάγκη εισαγωγής της έννοιας της πιθανότητας για τη μελέτη τέτοιων πειραμάτων.

Ο προσδιορισμός και η αναπαράσταση του δειγματικού χώρου ενός πειράματος τύχης είναι μια διαδικασία δύσκολη για τους μαθητές, ειδικά όταν αντιμετωπίζουν ένα πείραμα τύχης που πραγματοποιείται σε δυο ή περισσότερα στάδια. Εργαλεία, όπως το δενδροδιάγραμμα και ο πίνακας διπλής εισόδου, βοηθούν στη μοντελοποίηση ενός πειράματος τύχης και στην κατασκευή του δειγματικού χώρου (προτείνεται η Δ.5 του ΑΠΣ). 

Σημαντική για την κατανόηση και την επίλυση προβλημάτων είναι, επίσης, η μετάφραση σχέσεων μεταξύ ενδεχομένων από τη φυσική γλώσσα στη γλώσσα των συνόλων και αντίστροφα (προτείνονται οι δραστηριότητες Δ.6 και Δ.7 του ΑΠΣ).

§1.2

Ο κλασικός ορισμός της πιθανότητας προτείνεται να είναι η κατάληξη της μελέτης της σχετικής συχνότητας και όχι να δοθεί απλά ο τυπικός ορισμός (προτείνεται η δραστηριότητα που αντιστοιχεί στο στόχο Πθ4 του ΑΠΣ). Οι κανόνες λογισμού των πιθανοτήτων εισάγονται για πρώτη φορά και, εκτός από τον απλό χειρισμό τους, είναι σημαντικό να χρησιμοποιηθούν στην επίλυση προβλημάτων που δε θα μπορούσαν να λυθούν με τον κλασικό ορισμό (π.χ. δραστηριότητα Δ.8 του ΑΠΣ )

Να μην διδαχθεί η εφαρμογή 3 στη σελίδα 36, καθώς και ασκήσεις με ανισότητες
Να μην γίνουν οι ασκήσεις της Β Ομάδας της παραγράφου 1.2

 

Κεφάλαιο 2^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 16 διδακτικές ώρες)

Στο κεφάλαιο αυτό οι μαθητές επαναλαμβάνουν και εμβαθύνουν στις ιδιότητες του συνόλου των πραγματικών αριθμών με στόχο να βελτιώσουν την κατανόηση της δομής του. Η επανάληψη και περαιτέρω εξάσκηση των μαθητών στον αλγεβρικό λογισμό (αλγεβρικές πράξεις, παραγοντοποίηση, ταυτότητες κ.λ.π.) δεν αποτελεί τον κύριο στόχο αυτού του κεφαλαίου. Ειδικότερα:

§2.1

Οι μαθητές συναντούν δυσκολίες στη διάκριση των ρητών από τους άρρητους και γενικότερα στην ταξινόμηση των πραγματικών αριθμών σε φυσικούς, ακέραιους ρητούς και άρρητους. Οι διαφορετικές αναπαραστάσεις των πραγματικών αριθμών επηρεάζουν τις παραπάνω διεργασίες. Για το λόγο αυτό προτείνεται να δοθεί έμφαση στη διάκριση των ρητών από τους άρρητους με χρήση κατάλληλων παραδειγμάτων, όπως οι αριθμοί , 1.333…, 1,010101…, 1,1010010001…, καθώς και στην ταξινόμηση αριθμών στα βασικά υποσύνολα των πραγματικών αριθμών (όπως ,, , -1.333 κ.ά.). Παράλληλα, και με αφορμή τα παραπάνω παραδείγματα, μπορεί να γίνει συζήτηση αν το άθροισμα και το γινόμενο δύο ρητών ή δύο άρρητων ή ρητού και άρρητου είναι ρητός ή άρρητος.

Σημαντικό για τον αλγεβρικό λογισμό είναι οι μαθητές να κατανοήσουν τις ιδιότητες των πράξεων. Σε αυτό θα βοηθήσει η λεκτική διατύπωση και η διερεύνηση των ιδιοτήτων καθώς και η αναγνώριση της σημασίας της ισοδυναμίας, της συνεπαγωγής και των συνδέσμων «ή» και «και», με ιδιαίτερη έμφαση στις ιδιότητες: α·β=0 α=0 ή β=0, α·β≠0 α≠0 και β≠0. 

Να δοθεί έμφαση στις μεθόδους απόδειξης και ιδιαίτερα σε αυτές με τις οποίες δεν είναι εξοικειωμένοι οι μαθητές, όπως η χρήση της απαγωγής σε άτοπο για την απόδειξη ότι ο  είναι άρρητος και του αντιπαραδείγματος στην απόρριψη του ισχυρισμού: α²=β² ⇒ α=β.

§2.2

Οι μαθητές, επηρεασμένοι από τη διαδοχικότητα των ακεραίων, συναντούν δυσκολίες στην κατανόηση της πυκνότητας των ρητών αριθμών. Προτείνεται να δοθεί έμφαση στη διερεύνηση της έννοιας της πυκνότητας και της διαδοχικότητας στα βασικά υποσύνολα των πραγματικών αριθμών (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.9 του ΑΠΣ) καθώς και στις ομοιότητες και διαφορές των ιδιοτήτων της ισότητας και της ανισότητας, με έμφαση στις ισοδυναμίες: α²+β²=0α=0 και β=0, ενώ α²+β²>0α≠0 ή β≠0 και στα σχόλια 1 και 2 της σελ. 56.   

§2.3

Οι μαθητές έχουν αντιμετωπίσει, στο Γυμνάσιο, την απόλυτη τιμή ενός αριθμού ως την απόστασή του από το μηδέν στον άξονα των πραγματικών αριθμών. Στην ενότητα αυτή δίνεται ο τυπικός ορισμός της απόλυτης τιμής και αποδεικνύονται οι βασικές ιδιότητές της. Να επισημανθεί η μέθοδος απόδειξης των ιδιοτήτων των απολύτων τιμών (ότι η ζητούμενη σχέση είναι ισοδύναμη με μία σχέση που γνωρίζουμε ότι είναι αληθής) και να συζητηθεί η αναγκαιότητα του «πρέπει» (Þ) και του «αρκεί» (Ü) σε αυτές. 

Η γεωμετρική ερμηνεία της απόλυτης τιμής ενός αριθμού και της απόλυτης τιμής της διαφοράς δύο αριθμών είναι σημαντική, γιατί βοηθά τους μαθητές να αποδώσουν νόημα στην έννοια. Η σύνδεση, όμως, της αλγεβρικής σχέσης και της γεωμετρικής της αναπαράστασης δεν είναι κάτι που γίνεται εύκολα από τους μαθητές και για αυτό απαιτείται να δοθεί σε αυτό ιδιαίτερη έμφαση.

Με αυτή την έννοια προτείνεται να μη διδαχθούν, στη γενική τους μορφή, οι:

Ix-x₀I<ρx(x₀-ρ, x₀+ρ)x₀-ρ0+ρ καθώς και Ix-x₀I>ρx(-, x₀-ρ)(x₀+ρ, +)x0-ρ ή x>x₀+ρ καθώς και η γεωμετρική ερμηνεία αυτών, επειδή είναι πολύ δύσκολο να γίνουν κατανοητά από τους μαθητές σ’ αυτή τη φάση της αλγεβρικής τους εμπειρίας. Αντίθετα, οι μαθητές μπορούν να ασχοληθούν με τα παραπάνω μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα (π.χ. η ανίσωση Ιx-2Ι<3 σημαίνει: «ποιοι είναι οι αριθμοί που απέχουν από το 2 απόσταση μικρότερη του 3;» δηλ.

Ix-2I<3d (x, 2) <3 -1

 

 

 

 

Προτείνεται, όμως, να γίνει διαπραγμάτευση των σχέσεων IxI<ρ Û-ρρ Û x<-ρ ή x>ρ. H δραστηριότητα Δ.10 του ΑΠΣ υποστηρίζει την παραπάνω προσέγγιση.

§2.4

Οι μαθητές έχουν ήδη αντιμετωπίσει, στο Γυμνάσιο, τις τετραγωνικές ρίζες και δυνάμεις με ακέραιο εκθέτη καθώς και τις ιδιότητες αυτών. Στην ενότητα αυτή γίνεται επέκταση στη ν-οστή ρίζα και στη δύναμη με ρητό εκθέτη. Να επισημανθεί η διατήρηση των ιδιοτήτων των δυνάμεων με ακέραιο εκθέτη και στην περίπτωση του ρητού εκθέτη. Προτείνεται η διαπραγμάτευση απλών ασκήσεων. Για να αναδειχθούν τα πλεονεκτήματα της χρήσης των ιδιοτήτων των ριζών, έναντι της χρήσης του υπολογιστή τσέπης, προτείνεται μια δραστηριότητα σαν τη Δ.11 του ΑΠΣ. 

 

Κεφάλαιο 3^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 12 διδακτικές ώρες)

Στο κεφάλαιο αυτό οι μαθητές μελετούν συστηματικά και διερευνούν εξισώσεις 1^ου και 2^ου βαθμού. Ως ιδιαίτερη περίπτωση εξετάζεται η εξίσωση x^ν =α. Ειδικότερα:

§3.1

Οι μαθητές, στο Γυμνάσιο, έχουν διαπραγματευθεί αναλυτικά την επίλυση εξισώσεων της μορφής αx+β=0, της οποίας οι συντελεστές α και β είναι συγκεκριμένοι αριθμοί. Συναντούν δυσκολίες στη μετάβαση από την επίλυση μιας τέτοιας μορφής εξίσωσης στην επίλυση της γενικής μορφής αx+β=0, για δυο κυρίως λόγους: α) είναι δύσκολος ο διαχωρισμός της έννοιας της παραμέτρου από την έννοια της μεταβλητής και β) δεν είναι εξοικειωμένοι με τη διαδικασία της διερεύνησης γενικά. 

Για το λόγο αυτό, προτείνεται να δοθεί προτεραιότητα στην αναγνώριση του ρόλου της παραμέτρου σε μια παραμετρική εξίσωση 1^ου βαθμού μέσα από τη διαπραγμάτευση της παραμετρικής εξίσωσης που περιλαμβάνεται στη θεωρία αυτής της παραγράφου (σχολικό βιβλίο, σελ. 80). Για παράδειγμα, μπορεί να ζητηθεί από τους μαθητές να λύσουν την εξίσωση για συγκεκριμένες τιμές του λ ( π.χ. λ=2, λ=5, λ=1, λ=-1) και στη συνέχεια να προσπαθήσουν να διατυπώσουν γενικά συμπεράσματα για κάθε τιμή της παραμέτρου λ. Προτείνεται, επίσης, προς διαπραγμάτευση η δραστηριότητα Δ.12 του ΑΠΣ καθώς και η επίλυση απλών παραμετρικών εξισώσεων και απλών εξισώσεων που ανάγονται σε εξισώσεις 1^ου βαθμού (όπως η άσκηση 10 της Α’ Ομάδας). 

Για καλύτερη κατανόηση και εμπέδωση των ιδιοτήτων των απολύτων τιμών, προτείνεται να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση σε εξισώσεις, όπως η Ix-5I= -3, την οποία δύσκολα χαρακτηρίζουν οι μαθητές από την αρχή ως αδύνατη.

§3.2

Η επίλυση εξισώσεων της μορφής x^ν =α να περιοριστεί σε απλές εξισώσεις.

§3.3

Η επίλυση της εξίσωσης αx²+βx+γ=0, α≠0 στη γενική της μορφή με τη μέθοδο «συμπλήρωσης τετραγώνου» είναι μια διαδικασία που δυσκολεύει τους μαθητές. Προτείνεται να χρησιμοποιήσουν οι μαθητές τη μέθοδο της «συμπλήρωσης τετραγώνου» πρώτα σε εξισώσεις 2^ου βαθμού με συντελεστές συγκεκριμένους αριθμούς και στη συνέχεια με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού να γενικεύσουν τη διαδικασία. 

Επίσης, προτείνεται η επίλυση απλών εξισώσεων που ανάγονται σε εξισώσεις 2^ου βαθμού (όπως τα παραδείγματα 1 και 3) και να δοθεί έμφαση στη μοντελοποίηση και επίλυση προβλημάτων με χρήση εξισώσεων 2^ου βαθμού (προτείνονται οι δραστηριότητες Δ.13 και Δ.14 του ΑΠΣ). 

Οι τύποι του Vieta επιτρέπουν στους μαθητές είτε να κατασκευάσουν μια εξίσωση 2^ου βαθμού με δεδομένο το άθροισμα και το γινόμενο ριζών της είτε να προσδιορίσουν απευθείας τις ρίζες της (βρίσκοντας δυο αριθμούς που να έχουν άθροισμα S και γινόμενο P). Προτείνεται να ζητηθεί από τους μαθητές, υπό μορφή άσκησης, να προσδιορίσουν αυτούς τους τύπους και να τους χρησιμοποιήσουν στην επίλυση σχετικών προβλημάτων. 

 

Κεφάλαιο 4^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 8 διδακτικές ώρες)

Στο κεφάλαιο αυτό οι μαθητές μελετούν συστηματικά και διερευνούν ανισώσεις 1^ου και 2^ου βαθμού Ειδικότερα:

§4.1

Οι μαθητές, στο Γυμνάσιο, έχουν διαπραγματευθεί αναλυτικά την επίλυση ανισώσεων 1^ου βαθμού με συγκεκριμένους συντελεστές. Εκτός από τη χρήση της αριθμογραμμής, για την απεικόνιση του συνόλου λύσεων μιας ανίσωσης, προτείνεται να δοθεί έμφαση και στη χρήση των διαστημάτων των πραγματικών αριθμών για την παραπάνω απεικόνιση, ως εφαρμογή της αντίστοιχης υποπαραγράφου της §2.2. Να συζητηθούν ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στην εξίσωση και την ανίσωση, ως προς τη διαδικασία της επίλυσης τους και το σύνολο των λύσεών τους.

Για καλύτερη κατανόηση και εμπέδωση των ιδιοτήτων των απολύτων τιμών, προτείνεται να λυθούν από τους μαθητές και ανισώσεις όπως οι Ix-5I<-3 ή Ix-5I>-3, των οποίων τη λύση, αν και προκύπτει από απλή παρατήρηση, δεν την αναγνωρίζουν άμεσα οι μαθητές. Προτείνεται επίσης να δοθεί προτεραιότητα στη μοντελοποίηση προβλημάτων με χρήση ανισώσεων 1^ου βαθμού, όπως για παράδειγμα η άσκηση 11 της Α΄ Ομάδας και οι ασκήσεις 3 και 4 της Β΄ Ομάδας.

§4.2

Η διαπραγμάτευση ανισώσεων 2^ου βαθμού γίνεται για πρώτη φορά στην Α΄ Λυκείου. Προτείνεται να δοθεί έμφαση στη διερεύνηση της παραγοντοποίησης του τριωνύμου, όπου γίνεται ξανά χρήση της μεθόδου «συμπλήρωσης τετραγώνου», ώστε να μη δοθούν απευθείας τα συμπεράσματα αυτής. Στον προσδιορισμό του πρόσημου του τριωνύμου, παρατηρείται συχνά οι μαθητές να παραβλέπουν το πρόσημο του συντελεστή του δευτεροβάθμιου όρου ή να συγχέουν το πρόσημο της διακρίνουσας με το πρόσημο του τριωνύμου (π.χ. όταν Δ<0, θεωρούν ότι και το τριώνυμο παίρνει αρνητικές τιμές). 

Τα παραπάνω προβλήματα συχνά αντιμετωπίζονται με διάφορα «τεχνάσματα» με τα σύμβολα «+» και «-», ώστε να προσδιορίσουν οι μαθητές το πρόσημο του τριωνύμου και να επιλύσουν ανισώσεις 2^ου βαθμού. Τέτοιες προσεγγίσεις δε συνδέονται με την κατανόηση του πότε ένα τριώνυμο παίρνει θετικές και πότε αρνητικές τιμές.

Για το λόγο αυτό προτείνεται να δοθεί έμφαση στην κατανόηση της διαδικασίας προσδιορισμού του πρόσημου του τριωνύμου (π.χ. μέσα από τη μελέτη του προσήμου των παραγόντων του και του συντελεστή του δευτεροβάθμιου όρου, όταν αυτό παραγοντοποιείται) και στη συνέχεια στη χρήση των συμπερασμάτων για την επίλυση ανισώσεων 2^ου βαθμού. Η μοντελοποίηση και επίλυση προβλημάτων με χρήση ανισώσεων 2^ου βαθμού (π.χ. η δραστηριότητα Δ.15 του ΑΠΣ και η άσκηση 7 της Β’ Ομάδας) λειτουργούν προς αυτήν την κατεύθυνση.

 

Κεφάλαιο 5^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 12 διδακτικές ώρες)

Στο κεφάλαιο αυτό οι μαθητές εισάγονται στην έννοια της ακολουθίας πραγματικών αριθμών και μελετούν περιπτώσεις ακολουθιών που εμφανίζουν κάποιες ειδικές μορφές κανονικότητας, την αριθμητική και τη γεωμετρική πρόοδο. Ειδικότερα:

§5.1

Να δοθεί προτεραιότητα στην αναγνώριση της ακολουθίας ως αντιστοιχίας των φυσικών στους πραγματικούς αριθμούς και στην εξοικείωση των μαθητών με το συμβολισμό (π.χ. ότι ο φυσικός αριθμός 1, μέσω μιας ακολουθίας α, αντιστοιχεί στον πραγματικό αριθμό α₁ που αποτελεί τον πρώτο όρο της ακολουθίας αυτής), δεδομένου ότι αυτός δυσκολεύει τους μαθητές (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.16 του ΑΠΣ ).

 

 

§5.2

Αρχικά οι μαθητές χρειάζεται να μπορούν να αναγνωρίσουν με βάση τον ορισμό αν μια συγκεκριμένη ακολουθία είναι αριθμητική πρόοδος (π.χ. η δραστηριότητα Δ.17 του ΑΠΣ). Στη συνέχεια, να προσδιορίζουν το ν-οστό όρο και το άθροισμα των ν πρώτων όρων συγκεκριμένων αριθμητικών προόδων, με τρόπο τέτοιο που να τους βοηθά να αντιληφθούν κανονικότητες, οι οποίες μπορούν να τους οδηγήσουν στα γενικά συμπεράσματα (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.18 του ΑΠΣ). Η μοντελοποίηση και επίλυση προβλημάτων (όπως η άσκηση 12 της Α΄ Ομάδας) συμβάλλει στην εννοιολογική κατανόηση της έννοιας της αριθμητικής προόδου.

Το να δοθούν απλώς οι τύποι του ν-οστού όρου και του αθροίσματος των ν πρώτων όρων αριθμητικής προόδου και στη συνέχεια οι μαθητές να επιδοθούν στην αλγοριθμική χρήση τους για την επίλυση ασκήσεων δεν είναι συμβατό με το πνεύμα του ΑΠΣ.

§5.3  

Η διαπραγμάτευση της έννοιας της γεωμετρικής προόδου προτείνεται να γίνει κατ’ αντιστοιχία με την έννοια της αριθμητικής προόδου. Προτείνονται οι δραστηριότητες Δ.19, Δ.20 και Δ.21 του ΑΠΣ, που στόχο έχουν να αντιληφθούν οι μαθητές κανονικότητες που θα τους οδηγήσουν στην εύρεση του ν-στού όρου και του αθροίσματος των ν πρώτων όρων γεωμετρικής προόδου. Αν ο εκπαιδευτικός κρίνει ότι το επιτρέπουν ο χρόνος, που έχει στη διάθεσή του και το επίπεδο της τάξης, θα μπορούσαν να τεθούν υπό διαπραγμάτευση, τα παραδείγματα της §5.4, ως εφαρμογή της γεωμετρικής προόδου, με στόχο να συνδεθεί η έννοια με πραγματικές καταστάσεις.

 

Κεφάλαιο 6^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 9 διδακτικές ώρες)

Οι μαθητές, στο Γυμνάσιο, έχουν έρθει σε επαφή με την έννοια της συνάρτησης, κυρίως με εμπειρικό τρόπο, και έχουν διερευνήσει στοιχειωδώς συγκεκριμένες συναρτήσεις. Στην Α’ Λυκείου μελετούν την έννοια της συνάρτησης με πιο συστηματικό και τυπικό τρόπο. Σε πολλούς μαθητές δημιουργούνται παρανοήσεις και ελλιπείς εικόνες σχετικά με την έννοια αυτή, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν προβλήματα στην αναγνώριση μιας συνάρτησης, καθώς και να μη μπορούν να χειριστούν με ευελιξία διαφορετικές αναπαραστάσεις της ίδιας συνάρτησης (π.χ. πίνακας τιμών, αλγεβρικός τύπος, γραφική παράσταση). Για το λόγο αυτό θα πρέπει οι μαθητές, μέσω κατάλληλων δραστηριοτήτων, να χρησιμοποιούν, να συνδέουν και να ερμηνεύουν τις αναπαραστάσεις μιας συνάρτησης καθώς και να εντοπίζουν πλεονεκτήματα και (ενδεχομένως)μειονεκτήματα καθεμιάς εξ αυτών. 

Οι έννοιες «κατακόρυφη - οριζόντια μετατόπιση καμπύλης», «μονοτονία – ακρότατα - συμμετρίες συνάρτησης», δεν συμπεριλαμβάνονται στη διδακτέα ύλη, όπως αναπτύσσονται στις παραγράφους 6.4 και 6.5. Οι έννοιες αυτές θα μελετηθούν στις ειδικές περιπτώσεις συναρτήσεων της μορφής: f(x)=αx+β (§6.3), f(x)=αx² (§7.1) και f(x)=αx²+βx+γ (§7.3). Ειδικότερα:

§6.1 - §6.2

Προτείνεται να δοθούν αρχικά συγκεκριμένα παραδείγματα μοντελοποίησης καταστάσεων, ώστε να αναδειχθεί η σημασία της έννοιας της συνάρτησης για τις εφαρμογές, και στη συνέχεια να ακολουθήσει ο τυπικός ορισμός. Να δοθεί έμφαση στην αναγνώριση και τεκμηρίωση, με βάση τον ορισμό, αν αντιστοιχίες που δίνονται με διάφορες αναπαραστάσεις είναι συναρτήσεις ή όχι (οι δραστηριότητες Δ.22, Δ.23 και Δ.24 του ΑΠΣ λειτουργούν προς αυτήν την κατεύθυνση), στη σύνδεση διαφορετικών αναπαραστάσεων μιας συνάρτησης (τύπος, πίνακας τιμών και γραφική παράσταση) και στην ερμηνεία μιας δεδομένης γραφικής παράστασης για την επίλυση ενός προβλήματος (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.26 του ΑΠΣ).

§6.3

Οι μαθητές έχουν διαπραγματευθεί τη γραφική παράσταση της ευθείας ψ=αx+β στο Γυμνάσιο. Εδώ προτείνεται να δοθεί έμφαση στη διερεύνηση του ρόλου των παραμέτρων α και β στη γραφική παράσταση της f(x)=αx+β, ώστε να προκύψουν οι σχετικές θέσεις ευθειών στο επίπεδο (πότε είναι παράλληλες μεταξύ τους, πότε ταυτίζονται, πότε τέμνουν τον άξονα y’y στο ίδιο σημείο). 

Επίσης προτείνεται, αφού οι μαθητές παρατηρήσουν (με χρήση της γραφικής παράστασης και του πίνακα τιμών συγκεκριμένων γραμμικών συναρτήσεων) πώς μεταβάλλονται οι τιμές της συνάρτησης όταν μεταβάλλεται η ανεξάρτητη μεταβλητή, να καταλήξουν σε γενικότερα συμπεράσματα που αφορούν στη μονοτονία της συνάρτησης και να τα εκφράσουν συμβολικά, καθώς και να διερευνήσουν το ρόλο της παραμέτρου α σε σχέση με αυτά (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.27 του ΑΠΣ). 

 

Κεφάλαιο 7^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 9 διδακτικές ώρες)

Οι μαθητές, στο Γυμνάσιο, έχουν μελετήσει παραβολές της μορφής ψ=αx². Στο κεφάλαιο αυτό μελετούν επιπλέον ιδιότητες αυτής της συνάρτησης. Επίσης, με αφετηρία την ψ=αx², κατασκευάζουν τη γραφική παράσταση της συνάρτησης f(x)=αx² + βx + γ την οποία στη συνέχεια χρησιμοποιούν για να μελετήσουν ιδιότητες της f. Ειδικότερα:

§7.1

Οι μαθητές έχουν διαπραγματευθεί, στο Γυμνάσιο, τη γραφική παράσταση της συνάρτησης ψ=αx². Εδώ προτείνεται να δοθεί έμφαση στη διερεύνηση ως προς τη μονοτονία, τα ακρότατα και τις συμμετρίες των συναρτήσεων g(x)=x² και h(x)=-x² με τη βοήθεια της γραφικής παράστασής τους, στη γενίκευση των παραπάνω συμπερασμάτων για τη συνάρτηση f(x)=αx² (προτείνεται η δραστηριότητα Δ. 29 του ΑΠΣ) και στη συμβολική τους έκφραση.

§7.3

Να δοθεί έμφαση στη χάραξη και διερεύνηση της γραφικής παράστασης συγκεκριμένων πολυωνυμικών συναρτήσεων της μορφής f(x)=αx²+βx+γ μέσω κατάλληλων μετατοπίσεων της g(x)=αx² και στη μελέτη της μονοτονίας, των ακρότατων και της συμμετρίας της συνάρτησης με τη βοήθεια της γραφικής της παράστασης. Επίσης, να γίνει γεωμετρική ερμηνεία των συμπερασμάτων των §3.3 και §4.2 (ρίζες και πρόσημο τριωνύμου) με τη βοήθεια της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f(x)=αx²+βx+γ (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.32 του ΑΠΣ). 

Ειδικότερα, όσον αφορά στη χάραξη της γραφικής παράστασης και στη μελέτη της συνάρτησης f(x)=αx²+βx+γ, η ιδέα που βρίσκεται και πίσω από τη δραστηριότητα Δ.30 του ΑΠΣ είναι η εξής: Οι μαθητές, με τη βοήθεια λογισμικού δυναμικής γεωμετρίας, χαράσσουν τη γραφική παράσταση της g(x)=αx² για διάφορες τιμές του α. Τη μετατοπίζουν κ μονάδες οριζόντια για διάφορες τιμές του κ (π.χ. κατά 3 μονάδες αριστερά, κατά 4 μονάδες δεξιά) και παρατηρούν τη μορφή που παίρνει ο τύπος της συνάρτησης. Στη συνέχεια τη μετατοπίζουν λ μονάδες κατακόρυφα για διάφορες τιμές του λ (π.χ. κατά 2 μονάδες κάτω, κατά 5 μονάδες πάνω) και κάνουν ανάλογες παρατηρήσεις. Συνδυάζοντας τις δύο μετατοπίσεις μπορούν να παρατηρήσουν ότι η συνάρτηση που θα προκύψει θα είναι της μορφής f(x)=α(x+κ)²+λ. 

Τέλος, δίνονται στους μαθητές συγκεκριμένες συναρτήσεις της μορφής f(x)=αx²+βx+γ και εκείνοι προσπαθούν, με κατάλληλες μετατοπίσεις της  g(x)=αx², να οδηγηθούν στη γραφική παράσταση της f. Στη συνέχεια μελετούν, με τη βοήθεια της γραφικής της παράστασης, ιδιότητες της f και επεκτείνουν τα συμπεράσματα που αφορούν στη μονοτονία, στα ακρότατα και στις συμμετρίες της g(x) = αx² στην f(x)=αx²+βx+γ.

 

Γεωμετρία

Α΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΛ

I. Εισαγωγή

Η διδασκαλία της Γεωμετρίας στην Α΄ Λυκείου εστιάζει στο πέρασμα από τον εμπειρικό στο θεωρητικό τρόπο σκέψης, με ιδιαίτερη έμφαση στη μαθηματική απόδειξη. Οι μαθητές έχουν έρθει σε επαφή με στοιχεία θεωρητικής γεωμετρικής σκέψης και στο Γυμνάσιο, όπου έχουν αντιμετωπίσει ασκήσεις που απαιτούν θεωρητική απόδειξη. Στην Α΄ Λυκείου, πρέπει αυτή η εμπειρία των μαθητών να αξιοποιηθεί με στόχο την περαιτέρω ανάπτυξη της θεωρητικής τους σκέψης. Η διατύπωση ορισμών γεωμετρικών εννοιών είναι κάτι δύσκολο για τους μαθητές, ακόμα και αυτής της τάξης, καθώς απαιτεί  τη συνειδητοποίηση των κρίσιμων και ελάχιστων ιδιοτήτων που απαιτούνται για τον καθορισμό μιας έννοιας. Επίσης οι μαθητές χρειάζεται να διερευνούν ιδιότητες και σχέσεις των γεωμετρικών εννοιών και να δημιουργούν εικασίες τις οποίες να προσπαθούν να τεκμηριώσουν. Η αντιμετώπιση της μαθηματικής απόδειξης απλά ως περιγραφή μιας σειράς λογικών βημάτων που παρουσιάζονται από τον εκπαιδευτικό, δεν είναι κατάλληλη ώστε να μυηθούν οι μαθητές στη σημασία και την κατασκευή μιας απόδειξης. Αντίθετα, είναι σημαντικό να εμπλακούν οι μαθητές σε αποδεικτικές διαδικασίες, να προσπαθούν να εντοπίζουν τη βασική αποδεικτική ιδέα, μέσω πειραματισμού και διερεύνησης, και να χρησιμοποιούν μετασχηματισμούς και αναπαραστάσεις, που υποστηρίζουν την ανάπτυξη γεωμετρικών συλλογισμών. Η κατασκευή από τους μαθητές αντιπαραδειγμάτων και η συζήτηση για το ρόλο τους είναι μια σημαντική διαδικασία, ώστε να αρχίσουν να αποκτούν μια πρώτη αίσθηση της σημασίας του αντιπαραδείγματος στα Μαθηματικά. Η απαγωγή σε άτοπο είναι επίσης μια μέθοδος που συχνά συναντούν οι μαθητές στην απόδειξη αρκετών θεωρημάτων. Ο ρόλος του «άτοπου» στην τεκμηρίωση του αρχικού ισχυρισμού αλλά και το κατά πόσο η άρνηση του συμπεράσματος οδηγεί τελικά στην τεκμηρίωσή του, δημιουργούν ιδιαίτερη δυσκολία στους μαθητές. Σε όλα τα παραπάνω ουσιαστικό ρόλο μπορεί να παίξει η αξιοποίηση λογισμικών Δυναμικής Γεωμετρίας. 

 

II. Διδακτέα Ύλη

Από το βιβλίο «Ευκλείδεια Γεωμετρία Α΄ και Β΄ Ενιαίου Λυκείου» των Αργυρόπουλου Η., Βλάμου Π., Κατσούλη Γ., Μαρκάτη Σ., Σίδερη Π. (έκδοση 2013)

 

Κεφ.1^ο: Εισαγωγή στην Ευκλείδεια Γεωμετρία

1.1          Το αντικείμενο της Ευκλείδειας Γεωμετρίας

1.2          Ιστορική αναδρομή στη γένεση και ανάπτυξη της Γεωμετρίας

 

Κεφ.3^ο: Τρίγωνα

3.1               Είδη και στοιχεία τριγώνων

3.2               1^ο Κριτήριο ισότητας τριγώνων (εκτός της απόδειξης του θεωρήματος)

3.3               2^ο Κριτήριο ισότητας τριγώνων

3.4               3^ο Κριτήριο ισότητας τριγώνων

3.5               Ύπαρξη και μοναδικότητα καθέτου (εκτός της απόδειξης του θεωρήματος)

3.6               Κριτήρια ισότητας ορθογώνιων τριγώνων

3.7               Κύκλος - Μεσοκάθετος – Διχοτόμος

3.8               Κεντρική συμμετρία

3.9               Αξονική συμμετρία

3.10            Σχέση εξωτερικής και απέναντι γωνίας (εκτός της απόδειξης του θεωρήματος)

3.11            Ανισοτικές σχέσεις πλευρών και γωνιών

3.12            Tριγωνική ανισότητα 

3.13            Κάθετες και πλάγιες

3.14            Σχετικές θέσεις ευθείας και κύκλου

3.15            Εφαπτόμενα τμήματα

3.16            Σχετικές θέσεις δύο κύκλων

3.17            Απλές γεωμετρικές κατασκευές

3.18            Βασικές κατασκευές τριγώνων

Κεφ.4^ο: Παράλληλες ευθείες

4.1.             Εισαγωγή

4.2.             Τέμνουσα δύο ευθειών - Ευκλείδειο αίτημα

4.3.             Κατασκευή παράλληλης ευθείας

4.4.             Γωνίες με πλευρές παράλληλες

4.5.             Αξιοσημείωτοι κύκλοι τριγώνου

4.6.             Άθροισμα γωνιών τριγώνου

4.7.             Γωνίες με πλευρές κάθετες

4.8.             Άθροισμα γωνιών κυρτού ν-γώνου

Κεφ.5^ο: Παραλληλόγραμμα - Τραπέζια

5.1.             Εισαγωγή

5.2.             Παραλληλόγραμμα

5.3.             Ορθογώνιο

5.4.             Ρόμβος

5.5.             Τετράγωνο

5.6.             Εφαρμογές στα τρίγωνα

5.7.             Βαρύκεντρο τριγώνου (εκτός της απόδειξης του θεωρήματος)

5.8.             Το ορθόκεντρο τριγώνου

5.9.             Μια ιδιότητα του ορθογώνιου τριγώνου

5.10.          Τραπέζιο

5.11.          Ισοσκελές τραπέζιο

5.12.          Αξιοσημείωτες ευθείες και κύκλοι τριγώνου

Κεφ.6^ο: Εγγεγραμμένα σχήματα

6.1.             Εισαγωγικά – Ορισμοί

6.2.             Σχέση εγγεγραμμένης και αντίστοιχης επίκεντρης

6.3.             Γωνία χορδής και εφαπτομένης

6.4.             Βασικοί γεωμετρικοί τόποι στον κύκλο.

6.5               Το εγγεγραμμένο τετράπλευρο

6.6          Το εγγράψιμο τετράπλευρο (εκτός της απόδειξης του θεωρήματος)

 

ΙΙΙ. Διαχείριση διδακτέας ύλης

Κεφάλαιο 1^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 1 διδακτική ώρα)

Στόχος του κεφαλαίου αυτού είναι η διάκριση και επισήμανση των διαφορετικών χαρακτηριστικών της Πρακτικής Γεωμετρίας, που οι μαθητές διδάχθηκαν σε προηγούμενες τάξεις, και της Θεωρητικής Γεωμετρίας που θα διδαχθούν στο Λύκειο. Κάποια ζητήματα που θα μπορούσαν να συζητηθούν για την ανάδειξη των πλεονεκτημάτων της Θεωρητικής Γεωμετρίας έναντι της Πρακτικής, είναι: Η αδυναμία ακριβούς μέτρησης, η ανάγκη μέτρησης αποστάσεων μεταξύ απρόσιτων σημείων, η αναξιοπιστία των εμπειρικών προσεγγίσεων (προτείνεται η δραστηριότητα που αντιστοιχεί στο στόχο ΕΓ1 του ΑΠΣ).

Για να αποκτήσουν οι μαθητές μια πρώτη αίσθηση των βασικών αρχών της ανάπτυξης της Ευκλείδειας Γεωμετρίας ως αξιωματικoύ συστήματος, προτείνεται να εμπλακούν σε μια συζήτηση σχετικά με τη σημασία και το ρόλο των όρων «πρωταρχική έννοια», «ορισμός», «αξίωμα», «θεώρημα», «απόδειξη». Στοιχεία της ιστορικής εξέλιξης της Γεωμετρίας μπορούν να αποτελέσουν ένα πλαίσιο αναφοράς στο οποίο θα αναδειχθούν τα παραπάνω ζητήματα.

 

Κεφάλαιο 2^ο

Δεν θα διδαχθεί, αφού οι μαθητές στο Γυμνάσιο έχουν διδαχθεί τις βασικές έννοιες του κεφαλαίου αυτού. Αν κατά την κρίση του διδάσκοντος το επίπεδο της τάξης απαιτεί να επαναληφθούν ορισμένα σημεία αυτού του κεφαλαίου, μπορεί να αφιερωθούν 1-2 ώρες για αυτή την επανάληψη.

 

Κεφάλαιο 3^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 19 διδακτικές ώρες)

§3.1 - §3.9

Οι μαθητές έχουν διαπραγματευθεί το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου των παραγράφων αυτών στο Γυμνάσιο. Προτείνεται να δοθεί έμφαση σε κάποια νέα στοιχεία όπως:

α) Η σημασία της ισότητας των ομόλογων πλευρών στη σύγκριση τριγώνων.

β) Η διαπραγμάτευση παραδειγμάτων τριγώνων με τρία κύρια στοιχεία τους ίσα, τα οποία δεν είναι ίσα (δυο τρίγωνα με ίσες δυο πλευρές και μια μη περιεχόμενη γωνία αντίστοιχα ίση, όπως στις δραστηριότητες Δ.5 και Δ.7 του ΑΠΣ).

γ) Ο σχεδιασμός σχημάτων με βάση τις λεκτικές διατυπώσεις των γεωμετρικών προτάσεων (ασκήσεων, θεωρημάτων) και αντίστροφα.

δ) Η διατύπωση των γεωμετρικών συλλογισμών των μαθητών.

ε) Η ισότητα τριγώνων, ως μια στρατηγική απόδειξης ισότητας ευθυγράμμων τμημάτων ή γωνιών (σχόλιο σελ.38).

στ) Ο εντοπισμός κατάλληλων τριγώνων για σύγκριση σε «σύνθετα» σχήματα (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.6 του ΑΠΣ).

ζ) Η σημασία της «βοηθητικής γραμμής» στην αποδεικτική διαδικασία (πόρισμα I της §.3.2).

Προτείνεται να ενοποιηθούν σε μια πρόταση οι προτάσεις που ταυτίζουν τη διχοτόμο, τη διάμεσο και το ύψος από τη κορυφή ισοσκελούς τριγώνου (πόρισμα I σελ.37, πόρισμα I σελ.40, πόρισμα I σελ.45).

Μαζί με την πρόταση αυτή προτείνεται να γίνει η διαπραγμάτευση της εφαρμογής 2 της σελ.55, για την απόδειξη της οποίας αρκούν τα κριτήρια ισότητας τριγώνων.

Επίσης, σαν μια ενιαία πρόταση, μπορεί να ζητηθεί από τους μαθητές να δείξουν ότι σε ίσα τρίγωνα τα δευτερεύοντα στοιχεία τους (διάμεσος, ύψος, διχοτόμος) που αντιστοιχούν σε ομόλογες πλευρές είναι επίσης ίσα (π.χ. άσκηση 1i Εμπέδωσης σελ. 43, άσκηση 4 Εμπέδωσης σελ.48). Ενιαία μπορούν να αντιμετωπιστούν, ως αντίστροφες προτάσεις, τα πορίσματα ΙV της §3.2 και ΙΙΙ, ΙV της §3.4 που αναφέρονται στις σχέσεις των χορδών και των αντίστοιχων τόξων.

Με στόχο την ανάδειξη της διδακτικής αξίας των γεωμετρικών τόπων προτείνεται τα πορίσματα ΙΙΙ της §3.2 και ΙΙ της §3.4, που αφορούν στη μεσοκάθετο τμήματος, καθώς και το θεώρημα ΙV της §3.6, που αφορά στη διχοτόμο γωνίας, να διδαχθούν ενιαία ως παραδείγματα βασικών γεωμετρικών τόπων. Συγκεκριμένα, προτείνεται οι μαθητές πρώτα να εικάσουν τους συγκεκριμένους γεωμετρικούς τόπους και στη συνέχεια να τους αποδείξουν (προτείνονται οι δραστηριότητες Δ.8, Δ.9 και Δ.10 του ΑΠΣ).

§3.10 – §3.13

Η ύλη των παραγράφων αυτών είναι νέα για τους μαθητές. Να επισημανθεί στους μαθητές ότι η τριγωνική ανισότητα αποτελεί κριτήριο για το πότε τρία ευθύγραμμα τμήματα αποτελούν πλευρές τριγώνου (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.12 του ΑΠΣ). Επίσης, προτείνονται οι ασκήσεις 4 και 6 (Αποδεικτικές), που διαπραγματεύονται: την απόσταση σημείου από κύκλο και σχέσεις χορδών και τόξων αντίστοιχα.

§3.14 – §3.16

Τα συμπεράσματα της §3.14 είναι γνωστά στους μαθητές από το Γυμνάσιο. Οι αιτιολογήσεις, όμως, προέρχονται από τα θεωρήματα της §3.13. Το περιεχόμενο της §3.16 δεν είναι γνωστό στους μαθητές και χρειάζεται και για τις γεωμετρικές κατασκευές που ακολουθούν (προτείνονται οι Δ.14 και Δ.15 του ΑΠΣ).

§3.17 και §3.18

Η διαπραγμάτευση των γεωμετρικών κατασκευών συμβάλλει στην κατανόηση των σχημάτων από τους μαθητές με βάση τις ιδιότητές τους καθώς και στην ανάπτυξη της αναλυτικής και συνθετικής σκέψης η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί και σε εξωμαθηματικές γνωστικές περιοχές. Προτείνεται να γίνουν κατά προτεραιότητα τα προβλήματα 2 και 4 της §3.17 και τα προβλήματα 2 και 3 της §3.18.

 

Κεφάλαιο 4^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 10 διδακτικές ώρες)

§4.1 - §4.4

Το σημαντικότερο θέμα στις παραγράφους αυτές αποτελεί το «αίτημα παραλληλίας» το οποίο καθορίζει τη φύση της Γεωμετρίας στην οποία αναφερόμαστε. Η σημασία του «αιτήματος παραλληλίας», για τη Γεωμετρία την ίδια και για την ιστορική της εξέλιξη, μπορεί να διαφανεί από στοιχεία που παρέχονται στο ιστορικό σημείωμα της σελ. 90 καθώς επίσης και στη δραστηριότητα Δ.16 του ΑΠΣ. Οι μαθητές είναι σημαντικό να αναγνωρίσουν την αδυναμία χρήσης του ορισμού και τη σημασία των προτάσεων της §4.2 (που προηγούνται του «αιτήματος παραλληλίας») ως εργαλεία για την απόδειξη της παραλληλίας δύο ευθειών. Προτείνεται να διερευνήσουν οι μαθητές τη σχέση του θεωρήματος της §4.2 και της Πρότασης I της σελ. 77, με στόχο να αναγνωρίσουν ότι το ένα είναι το αντίστροφο του άλλου.

§4.5

Προτείνεται, πριν τη διαπραγμάτευση των θεωρημάτων της παραγράφου, να συζητηθεί η δραστηριότητα Δ.17 του ΑΠΣ. Επίσης, να επισημανθεί η στρατηγική που χρησιμοποιείται στις αποδείξεις των θεωρημάτων σχετικά με πώς δείχνουμε ότι τρεις ευθείες διέρχονται από το ίδιο σημείο, γιατί δεν είναι οικεία στους μαθητές.

§4.6 - §4.7

Προτείνεται το θεώρημα της §4.6 να συνδεθεί με τα πορίσματα της σελ. 53, ώστε οι μαθητές να αναγνωρίσουν ότι το συμπέρασμα του θεωρήματος είναι ισχυρότερο από τα πορίσματα και ότι αυτό οφείλεται στη χρήση του «αιτήματος παραλληλίας» στην απόδειξή του. Το ίδιο ισχύει και για το πόρισμα (i) της σελ. 83 σε σχέση με το Θεώρημα της σελ. 53.

§4.8

Προτείνεται οι μαθητές, χρησιμοποιώντας το άθροισμα των γωνιών τριγώνου, να βρουν το άθροισμα των γωνιών τετραπλεύρου, πενταγώνου κ.α., να εικάσουν το άθροισμα των γωνιών ν-γώνου και να αποδείξουν την αντίστοιχη σχέση (προτείνεται η δραστηριότητα που αντιστοιχεί στο στόχο ΠΕ4 του ΑΠΣ). Δίνεται έτσι η δυνατότητα σύνδεσης Γεωμετρίας και Άλγεβρας. Να επισημανθεί, επίσης, η σταθερότητα του αθροίσματος των εξωτερικών γωνιών ν-γώνου.

 

Κεφάλαιο 5^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 17 διδακτικές ώρες)

§5.1 – §5.2

Να επισημανθεί ότι καθένα από τα κριτήρια για τα παραλληλόγραμμα περιέχει τις ελάχιστες ιδιότητες που απαιτούνται για είναι ισοδύναμο με τον ορισμό του παραλληλογράμμου (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.18 του ΑΠΣ). Προτείνεται να ζητηθεί από τους μαθητές να διερευνήσουν αν ένα τετράπλευρο με τις δυο απέναντι πλευρές παράλληλες και τις άλλες δυο ίσες είναι παραλληλόγραμμο. Για την εφαρμογή των ιδιοτήτων των παραλληλογράμμων στην επίλυση προβλημάτων μπορεί να αξιοποιηθεί η δραστηριότητα Δ.19 του ΑΠΣ.

§5.3 – §5.5

Να επισημανθεί ότι κάθε ένα από τα κριτήρια για να είναι ένα τετράπλευρο ορθογώνιο ή ρόμβος ή τετράγωνο περιέχει τις ελάχιστες ιδιότητες που απαιτούνται για να είναι ισοδύναμο με τον ορισμό του ορθογωνίου ή του ρόμβου ή του τετραγώνου αντίστοιχα. Επιδιώκεται οι μαθητές να αναγνωρίζουν τα είδη των παραλληλογράμμων (ορθογώνιο, ρόμβος, τετράγωνο) με βάση τα αντίστοιχα κριτήρια και όχι με βάση κάποια πρότυπα σχήματα που συνδέονται με την οπτική γωνία που τα κοιτάμε. Να δοθεί έμφαση στην άρση της παρανόησης που δημιουργείται σε μαθητές, ότι ένα τετράγωνο δεν είναι ορθογώνιο ή ένα τετράγωνο δεν είναι ρόμβος. Προτείνεται να ζητηθεί από τους μαθητές να διερευνήσουν: αν ένα τετράπλευρο με ίσες διαγώνιες είναι ορθογώνιο και αν ένα τετράπλευρο με κάθετες διαγώνιες είναι ρόμβος, καθώς και να αξιοποιήσουν τις ιδιότητες των παραλληλογράμμων στην επίλυση προβλημάτων (δραστηριότητες Δ.20, Δ.21 και Δ.22 του ΑΠΣ).

§5.6 – §5.9

Προτείνεται να ζητηθεί από τους μαθητές να εικάσουν σε ποια γραμμή ανήκουν τα σημεία που ισαπέχουν από δυο παράλληλες ευθείες και στη συνέχεια να αποδείξουν ότι η μεσοπαράλληλή τους είναι ο ζητούμενος γεωμετρικός τόπος. Προτείνεται, επίσης, η διαπραγμάτευση της Εφαρμογής 1 της σελ. 106.  Προτείνεται να ζητηθεί από τους μαθητές να διερευνήσουν τα είδη των τριγώνων που το ορθόκεντρο είναι μέσα ή έξω από το τρίγωνο. Θα μπορούσαν να αναζητηθούν εναλλακτικές αποδείξεις για τα θεωρήματα που αφορούν στις ιδιότητες του ορθογωνίου τριγώνου.

§5.10 – §5.12

Εκτός από το συγκεκριμένο αντικείμενο των παραγράφων αυτών, προτείνεται να εμπλακούν οι μαθητές στην επίλυση προβλημάτων που συνδυάζουν γεωμετρικά θέματα από όλο το κεφάλαιο. Προτείνεται επίσης να συζητηθεί με τους μαθητές η ταξινόμηση των τετραπλεύρων του σχολικού βιβλίου (σελ. 120) και, κατά την κρίση του εκπαιδευτικού, η συσχέτιση με άλλες ταξινομήσεις όπως αναφέρονται στο ιστορικό σημείωμα των σελ. 118, 119.

 

Κεφάλαιο 6^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 3 διδακτικές ώρες)

§6.1 – §6.4

Στην απόδειξη του Θεωρήματος της σελ. 123, προτείνεται να διερευνηθεί πρώτα η περίπτωση που η μία πλευρά της εγγεγραμμένης γωνίας είναι διάμετρος, από την οποία φαίνεται η βασική ιδέα για την απόδειξη και των άλλων δύο περιπτώσεων. Από την §6.4 προτείνεται μόνο να ζητηθεί από τους μαθητές να εικάσουν το σύνολο των σημείων του επιπέδου που «βλέπουν» ένα δεδομένο ευθύγραμμο τμήμα υπό ορθή γωνία (μπορεί να βοηθηθούν από κατάλληλο λογισμικό), και στη συνέχεια να αποδείξουν ότι ο ζητούμενος γεωμετρικός τόπος είναι κύκλος με διάμετρο το δοθέν ευθύγραμμο τμήμα (να συνδεθεί η απόδειξη με το πόρισμα (ii) της σελ. 124).

§6.5 – §6.6

Προτείνεται, ως εισαγωγή στο πρόβλημα εγγραψιμότητας ενός τετραπλεύρου σε κύκλο, οι μαθητές να διερευνήσουν ποια από τα γνωστά τετράπλευρα (παραλληλόγραμμο, ορθογώνιο, ρόμβος, τετράγωνο, τραπέζιο) είναι εγγράψιμα, βασιζόμενοι στις ιδιότητες των εγγεγραμμένων τετραπλεύρων (π.χ., ο ρόμβος δεν είναι εγγράψιμος σε κύκλο, γιατί αν ήταν εγγράψιμος θα έπρεπε να έχει τις απέναντι γωνίες του παραπληρωματικές). Η διερεύνηση θα μπορούσε να επεκταθεί και σε τυχαία τετράπλευρα (και με τη βοήθεια λογισμικού), ώστε οι μαθητές να εικάσουν τα κριτήρια εγγραψιμότητας.

 

 

Άλγεβρα

Α΄ ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ

Ι. Διδακτέα ύλη

Από το βιβλίο «Άλγεβρα και Στοιχεία Πιθανοτήτων Α΄ Γενικού Λυκείου» (έκδοση 2013)

Εισαγωγικό κεφάλαιο

E.2.             Σύνολα

Κεφ.1^ο: Πιθανότητες

1.1               Δειγματικός Χώρος-Ενδεχόμενα

1.2               Έννοια της Πιθανότητας (εκτός της υποπαραγράφου «Αξιωματικός Ορισμός Πιθανότητας»)

Κεφ.2^ο: Οι Πραγματικοί Αριθμοί

2.1               Οι Πράξεις και οι Ιδιότητές τους

2.2          Διάταξη Πραγματικών Αριθμών (εκτός της απόδειξης της ιδιότητας 4)

2.3          Απόλυτη Τιμή Πραγματικού Αριθμού

2.4          Ρίζες Πραγματικών Αριθμών (εκτός των αποδείξεων των ιδιοτήτων 3 και 4)

Κεφ.3^ο: Εξισώσεις

3.1          Εξισώσεις 1^ου Βαθμού

3.2          Η Εξίσωση   

3.3          Εξισώσεις 2^ου Βαθμού

Κεφ.4^ο: Ανισώσεις

4.1          Ανισώσεις 1^ου Βαθμού

4.2          Ανισώσεις 2^ου Βαθμού

 

ΙΙ) Διαχείριση διδακτέας ύλης

Εισαγωγικό Κεφάλαιο

(Προτείνεται να διατεθούν 2 διδακτικές ώρες)

Στο κεφάλαιο αυτό οι μαθητές διαπραγματεύονται την έννοια του συνόλου καθώς και σχέσεις και πράξεις μεταξύ συνόλων. Ειδικότερα:

Όσον αφορά στην §Ε.1, αυτή να μη διδαχθεί ως αυτόνομο κεφάλαιο αλλά να συζητηθεί το νόημα και η χρήση των στοιχείων της Λογικής στις ιδιότητες και προτάσεις που διατρέχουν τη διδακτέα ύλη (για παράδειγμα στην ιδιότητα α·β≠0 Û α≠0 και β≠0 της §2.1 μπορεί να διερευνηθεί το νόημα της ισοδυναμίας και του συνδέσμου «και»).

§Ε.2   

Οι μαθητές αντιμετωπίζουν για πρώτη φορά με συστηματικό τρόπο την έννοια του συνόλου και των σχέσεων και πράξεων μεταξύ συνόλων. Επειδή η έννοια του συνόλου είναι πρωταρχική, δηλαδή δεν ορίζεται, χρειάζεται να τονισθούν οι προϋποθέσεις που απαιτούνται για να θεωρηθεί μια συλλογή αντικειμένων σύνολο μέσα από κατάλληλα παραδείγματα (π.χ. το σύνολο που αποτελείται από τα θρανία και τους μαθητές της τάξης, το «σύνολο» των ψηλών μαθητών της τάξης). 

Η αναπαράσταση συνόλων, σχέσεων και πράξεων αυτών καθώς και η μετάβαση από τη μία αναπαράσταση στην άλλη, μπορούν να υποστηρίξουν την κατανόηση της έννοιας του συνόλου. 

Οι πράξεις μεταξύ συνόλων είναι ένα πλαίσιο στο οποίο οι μαθητές μπορούν να δώσουν νόημα στους συνδέσμους «ή» και «και». Ειδικά, όσον αφορά στο σύνδεσμο «ή», να επισημανθεί η διαφορετική του σημασία στα Μαθηματικά από εκείνη της αποκλειστικής διάζευξης που του αποδίδεται συνήθως στην καθημερινή χρήση του. Οι δραστηριότητες Δ.1, Δ.2 και Δ.3 του ΑΠΣ είναι ενδεικτικές για την εννοιολογική προσέγγιση της έννοιας του συνόλου.

 

Κεφάλαιο 1^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 6 διδακτικές ώρες)

Οι μαθητές έχουν έλθει σε επαφή με την έννοια της πιθανότητας στις προηγούμενες τάξεις με εμπειρικό τρόπο. Στο κεφάλαιο αυτό εισάγονται στην έννοια της πιθανότητας με τον κλασικό ορισμό και εξασκούνται στο βασικό λογισμό πιθανοτήτων με χρήση της θεωρίας συνόλων. Ειδικότερα:

§1.1

Είναι σημαντικό οι μαθητές να μπορούν να αναγνωρίζουν ένα πείραμα τύχης και να διακρίνουν τις διαφορές που έχει από ένα αιτιοκρατικό πείραμα (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.4 του ΑΠΣ), με στόχο να μπορέσουν στη συνέχεια να αντιληφθούν την ανάγκη εισαγωγής της έννοιας της πιθανότητας για τη μελέτη τέτοιων πειραμάτων.

Ο προσδιορισμός και η αναπαράσταση του δειγματικού χώρου ενός πειράματος τύχης είναι μια διαδικασία δύσκολη για τους μαθητές, ειδικά όταν αντιμετωπίζουν ένα πείραμα τύχης που πραγματοποιείται σε δυο ή περισσότερα στάδια. Εργαλεία, όπως το δενδροδιάγραμμα και ο πίνακας διπλής εισόδου, βοηθούν στη μοντελοποίηση ενός πειράματος τύχης και στην κατασκευή του δειγματικού χώρου (προτείνεται η Δ.5 του ΑΠΣ). 

Σημαντική για την κατανόηση και την επίλυση προβλημάτων είναι επίσης η μετάφραση σχέσεων μεταξύ ενδεχομένων από τη φυσική γλώσσα στη γλώσσα των συνόλων και αντίστροφα (προτείνονται οι δραστηριότητες Δ.6 και Δ.7 του ΑΠΣ).

§1.2

Ο κλασικός ορισμός της πιθανότητας προτείνεται να είναι η κατάληξη της μελέτης της σχετικής συχνότητας και όχι να δοθεί απλά ο τυπικός ορισμός (προτείνεται η δραστηριότητα που αντιστοιχεί στο στόχο Πθ4 του ΑΠΣ). Οι κανόνες λογισμού των πιθανοτήτων εισάγονται για πρώτη φορά και, εκτός από τον απλό χειρισμό τους, είναι σημαντικό να χρησιμοποιηθούν στην επίλυση προβλημάτων που δε θα μπορούσαν να λυθούν με τον κλασικό ορισμό (π.χ. δραστηριότητα Δ.8 του ΑΠΣ )

Να μην διδαχθεί η εφαρμογή 3 στη σελίδα 36, καθώς και ασκήσεις με ανισότητες
Να μην γίνουν οι ασκήσεις της Β Ομάδας της παραγράφου 1.2

 

Κεφάλαιο 2^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 15 διδακτικές ώρες)

Στο κεφάλαιο αυτό οι μαθητές επαναλαμβάνουν και εμβαθύνουν στις ιδιότητες του συνόλου των πραγματικών αριθμών με στόχο να βελτιώσουν την κατανόηση της δομής του. Η επανάληψη και περαιτέρω εξάσκηση των μαθητών στον αλγεβρικό λογισμό (αλγεβρικές πράξεις, παραγοντοποίηση, ταυτότητες κ.λπ) δεν αποτελεί τον κύριο στόχο αυτού του κεφαλαίου. Ειδικότερα:

§2.1

Οι μαθητές συναντούν δυσκολίες στη διάκριση των ρητών από τους άρρητους και γενικότερα στην ταξινόμηση των πραγματικών αριθμών σε φυσικούς, ακέραιους ρητούς και άρρητους. Οι διαφορετικές αναπαραστάσεις των πραγματικών αριθμών επηρεάζουν τις παραπάνω διεργασίες. Για το λόγο αυτό προτείνεται να δοθεί έμφαση στη διάκριση των ρητών από τους άρρητους με χρήση κατάλληλων παραδειγμάτων, όπως οι αριθμοί , 1.333…, 1,010101…, 1,1010010001…, καθώς και στην ταξινόμηση αριθμών στα βασικά υποσύνολα των πραγματικών αριθμών (όπως ,, , -1.333 κ.ά.). Παράλληλα, και με αφορμή τα παραπάνω παραδείγματα, μπορεί να γίνει συζήτηση αν το άθροισμα και το γινόμενο δύο ρητών ή δύο άρρητων ή ρητού και άρρητου είναι ρητός ή άρρητος.

Σημαντικό για τον αλγεβρικό λογισμό είναι οι μαθητές να κατανοήσουν τις ιδιότητες των πράξεων. Σε αυτό θα βοηθήσει η λεκτική διατύπωση και η διερεύνηση των ιδιοτήτων καθώς και η αναγνώριση της σημασίας της ισοδυναμίας, της συνεπαγωγής και των συνδέσμων «ή» και «και», με ιδιαίτερη έμφαση στις ιδιότητες: α·β=0 α=0 ή β=0, α·β≠0 α≠0 και β≠0. 

Να δοθεί έμφαση στις μεθόδους απόδειξης και ιδιαίτερα σε αυτές με τις οποίες δεν είναι εξοικειωμένοι οι μαθητές, όπως η χρήση της απαγωγής σε άτοπο για την απόδειξη ότι ο  είναι άρρητος και του αντιπαραδείγματος στην απόρριψη του ισχυρισμού: α²=β² ⇒ α=β.

§2.2

Οι μαθητές, επηρεασμένοι από τη διαδοχικότητα των ακεραίων, συναντούν δυσκολίες στην κατανόηση της πυκνότητας των ρητών αριθμών. Προτείνεται να δοθεί έμφαση στη διερεύνηση της έννοιας της πυκνότητας και της διαδοχικότητας στα βασικά υποσύνολα των πραγματικών αριθμών (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.9 του ΑΠΣ) καθώς και στις ομοιότητες και διαφορές των ιδιοτήτων της ισότητας και της ανισότητας, με έμφαση στις ισοδυναμίες: α²+β²=0 Û α=0 και β=0, ενώ α²+β²>0 Û α≠0 ή β≠0 και στα σχόλια 1 και 2 της σελ. 56.

§2.3

Οι μαθητές έχουν αντιμετωπίσει, στο Γυμνάσιο, την απόλυτη τιμή ενός αριθμού ως την απόστασή του από το μηδέν στον άξονα των πραγματικών αριθμών. Στην ενότητα αυτή δίνεται ο τυπικός ορισμός της απόλυτης τιμής και αποδεικνύονται οι βασικές ιδιότητές της. Να επισημανθεί η μέθοδος απόδειξης των ιδιοτήτων των απολύτων τιμών (ότι η ζητούμενη σχέση είναι ισοδύναμη με μία σχέση που γνωρίζουμε ότι είναι αληθής) και να συζητηθεί η αναγκαιότητα του «πρέπει» (Þ) και του «αρκεί» (Ü) σε αυτές.

Η γεωμετρική ερμηνεία της απόλυτης τιμής ενός αριθμού και της απόλυτης τιμής της διαφοράς δύο αριθμών είναι σημαντική, γιατί βοηθά τους μαθητές να αποδώσουν νόημα στην έννοια. Η σύνδεση, όμως, της αλγεβρικής σχέσης και της γεωμετρικής της αναπαράστασης δεν είναι κάτι που γίνεται εύκολα από τους μαθητές και για αυτό απαιτείται να δοθεί σε αυτό ιδιαίτερη έμφαση.

Με αυτήν την έννοια προτείνεται να μη διδαχθούν, στη γενική τους μορφή, οι:

Ix-x₀I<ρ Û x Î(x₀-ρ, x₀+ρ) Û x₀-ρ0+ρ καθώς και Ix-x₀I>ρ Û x Î(-µ, x₀-ρ) È (x₀+ρ, +µ) Û x0-ρ ή x>x₀+ρ καθώς και η γεωμετρική ερμηνεία αυτών, επειδή είναι πολύ δύσκολο να γίνουν κατανοητά από τους μαθητές σ’ αυτή τη φάση της αλγεβρικής τους εμπειρίας. Αντίθετα, οι μαθητές μπορούν να ασχοληθούν με τα παραπάνω μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα (π.χ. η ανίσωση Ιx-2Ι<3 σημαίνει: «ποιοι είναι οι αριθμοί που απέχουν από το 2 απόσταση μικρότερη του 3;» δηλ.

Ix-2I<3 Û d (x, 2) <3 Û -1

 

 

 

 

 

Προτείνεται, όμως, να γίνει διαπραγμάτευση των σχέσεων  IxI<ρ Û-ρρ Û x<-ρ ή x>ρ. H δραστηριότητα Δ.10 του ΑΠΣ υποστηρίζει την παραπάνω προσέγγιση.

§2.4

Οι μαθητές έχουν ήδη αντιμετωπίσει, στο Γυμνάσιο, τις τετραγωνικές ρίζες και δυνάμεις με ακέραιο εκθέτη καθώς και τις ιδιότητες αυτών. Στην ενότητα αυτή γίνεται επέκταση στη ν-οστή ρίζα και στη δύναμη με ρητό εκθέτη. Να επισημανθεί η διατήρηση των ιδιοτήτων των δυνάμεων με ακέραιο εκθέτη και στην περίπτωση του ρητού εκθέτη. Προτείνεται η διαπραγμάτευση απλών ασκήσεων. Για να αναδειχθούν τα πλεονεκτήματα της χρήσης των ιδιοτήτων των ριζών, έναντι της χρήσης του υπολογιστή τσέπης, προτείνεται μια δραστηριότητα σαν τη Δ.11 του ΑΠΣ. 

 

Κεφάλαιο 3^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 10 διδακτικές ώρες)

Στο κεφάλαιο αυτό οι μαθητές μελετούν συστηματικά και διερευνούν εξισώσεις 1^ου και 2^ου βαθμού. Ως ιδιαίτερη περίπτωση εξετάζεται η εξίσωση x^ν =α. Ειδικότερα:

§3.1

Οι μαθητές, στο Γυμνάσιο, έχουν διαπραγματευθεί αναλυτικά την επίλυση εξισώσεων της μορφής αx+β=0, της οποίας οι συντελεστές α και β είναι συγκεκριμένοι αριθμοί. Συναντούν δυσκολίες στη μετάβαση από την επίλυση μιας τέτοιας μορφής εξίσωσης στην επίλυση της γενικής μορφής αx+β=0, για δυο κυρίως λόγους: α) είναι δύσκολος ο διαχωρισμός της έννοιας της παραμέτρου από την έννοια της μεταβλητής και β) δεν είναι εξοικειωμένοι με τη διαδικασία της διερεύνησης γενικά. 

Για το λόγο αυτό, προτείνεται να δοθεί προτεραιότητα στην αναγνώριση του ρόλου της παραμέτρου σε μια παραμετρική εξίσωση 1^ου βαθμού μέσα από τη διαπραγμάτευση της παραμετρικής εξίσωσης που περιλαμβάνεται στη θεωρία αυτής της παραγράφου (σχολικό βιβλίο, σελ. 80). Για παράδειγμα, μπορεί να ζητηθεί από τους μαθητές να λύσουν την εξίσωση για συγκεκριμένες τιμές του λ ( π.χ. λ=2, λ=5, λ=1, λ=-1) και στη συνέχεια να προσπαθήσουν να διατυπώσουν γενικά συμπεράσματα για κάθε τιμή της παραμέτρου λ. Προτείνεται, επίσης, προς διαπραγμάτευση η δραστηριότητα Δ.12 του ΑΠΣ καθώς και η επίλυση απλών παραμετρικών εξισώσεων και απλών εξισώσεων που ανάγονται σε εξισώσεις 1^ου βαθμού (όπως η άσκηση 10 της Α’ Ομάδας). 

Για καλύτερη κατανόηση και εμπέδωση των ιδιοτήτων των απολύτων τιμών, προτείνεται να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση σε εξισώσεις, όπως η Ix-5I=-3, την οποία δύσκολα χαρακτηρίζουν οι μαθητές από την αρχή ως αδύνατη.

§3.2

Η επίλυση εξισώσεων της μορφής x^ν =α να περιοριστεί σε απλές εξισώσεις.

§3.3

Η επίλυση της εξίσωσης αx²+βx+γ=0, α≠0 στη γενική της μορφή με τη μέθοδο «συμπλήρωσης τετραγώνου» είναι μια διαδικασία που δυσκολεύει τους μαθητές. Προτείνεται να χρησιμοποιήσουν οι μαθητές τη μέθοδο της «συμπλήρωσης τετραγώνου» πρώτα σε εξισώσεις 2^ου βαθμού με συντελεστές συγκεκριμένους αριθμούς και στη συνέχεια με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού να γενικεύσουν τη διαδικασία. 

Επίσης, προτείνεται η επίλυση απλών εξισώσεων που ανάγονται σε εξισώσεις 2^ου βαθμού (όπως τα παραδείγματα 1 και 3) και να δοθεί έμφαση στη μοντελοποίηση και επίλυση προβλημάτων με χρήση εξισώσεων 2^ου βαθμού (προτείνονται οι δραστηριότητες Δ.13 και Δ.14 του ΑΠΣ). 

Οι τύποι του Vieta επιτρέπουν στους μαθητές είτε να κατασκευάσουν μια εξίσωση 2^ου βαθμού με δεδομένο το άθροισμα και το γινόμενο ριζών της είτε να προσδιορίσουν απευθείας τις ρίζες της (βρίσκοντας δυο αριθμούς που να έχουν άθροισμα S και γινόμενο P). Προτείνεται να ζητηθεί από τους μαθητές, υπό μορφή άσκησης, να προσδιορίσουν αυτούς τους τύπους και να τους χρησιμοποιήσουν στην επίλυση σχετικών προβλημάτων. 

 

Κεφάλαιο 4^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 7 διδακτικές ώρες)

Στο κεφάλαιο αυτό οι μαθητές μελετούν συστηματικά και διερευνούν ανισώσεις 1^ου και 2^ου βαθμού Ειδικότερα:

§4.1

Οι μαθητές, στο Γυμνάσιο, έχουν διαπραγματευθεί αναλυτικά την επίλυση ανισώσεων 1^ου βαθμού με συγκεκριμένους συντελεστές. Εκτός από τη χρήση της αριθμογραμμής, για την απεικόνιση του συνόλου λύσεων μιας ανίσωσης, προτείνεται να δοθεί έμφαση και στη χρήση των διαστημάτων των πραγματικών αριθμών για την παραπάνω απεικόνιση, ως εφαρμογή της αντίστοιχης υποπαραγράφου της §2.2. Να συζητηθούν ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στην εξίσωση και την ανίσωση, ως προς τη διαδικασία της επίλυσης τους και το σύνολο των λύσεών τους.

Για καλύτερη κατανόηση και εμπέδωση των ιδιοτήτων των απολύτων τιμών, προτείνεται να λυθούν από τους μαθητές και ανισώσεις όπως οι Ix-5I<-3 ή Ix-5I>-3, των οποίων τη λύση, αν και προκύπτει από απλή παρατήρηση, δεν την αναγνωρίζουν άμεσα οι μαθητές. Προτείνεται επίσης να δοθεί προτεραιότητα στη μοντελοποίηση προβλημάτων με χρήση ανισώσεων 1^ου βαθμού, όπως για παράδειγμα η άσκηση 11 της Α΄ Ομάδας και οι ασκήσεις 3 και 4 της Β΄ Ομάδας.

§4.2

Η διαπραγμάτευση ανισώσεων 2^ου βαθμού γίνεται για πρώτη φορά στην Α΄ Λυκείου. Προτείνεται να δοθεί έμφαση στη διερεύνηση της παραγοντοποίησης του τριωνύμου, όπου γίνεται ξανά χρήση της μεθόδου «συμπλήρωσης τετραγώνου», ώστε να μη δοθούν απευθείας τα συμπεράσματα αυτής. Στον προσδιορισμό του πρόσημου του τριωνύμου, παρατηρείται συχνά οι μαθητές να παραβλέπουν το πρόσημο του συντελεστή του δευτεροβάθμιου όρου ή να συγχέουν το πρόσημο της διακρίνουσας με το πρόσημο του τριωνύμου (π.χ. όταν Δ<0, θεωρούν ότι και το τριώνυμο παίρνει αρνητικές τιμές). 

Τα παραπάνω προβλήματα συχνά αντιμετωπίζονται με διάφορα «τεχνάσματα» με τα σύμβολα «+» και «-», ώστε να προσδιορίσουν οι μαθητές το πρόσημο του τριωνύμου και να επιλύσουν ανισώσεις 2^ου βαθμού. Τέτοιες προσεγγίσεις δε συνδέονται με την κατανόηση του πότε ένα τριώνυμο παίρνει θετικές και πότε αρνητικές τιμές.

Για το λόγο αυτό προτείνεται να δοθεί έμφαση στην κατανόηση της διαδικασίας προσδιορισμού του πρόσημου του τριωνύμου (π.χ. μέσα από τη μελέτη του πρόσημου των παραγόντων του και του συντελεστή του δευτεροβάθμιου όρου, όταν αυτό παραγοντοποιείται) και στη συνέχεια στη χρήση των συμπερασμάτων για την επίλυση ανισώσεων 2^ου βαθμού. Η μοντελοποίηση και επίλυση προβλημάτων με χρήση ανισώσεων 2^ου βαθμού (π.χ. η δραστηριότητα Δ.15 του ΑΠΣ και η άσκηση 7 της Β’ Ομάδας) λειτουργούν προς αυτήν την κατεύθυνση.

 

Γεωμετρία

Α΄ ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ

Ι. Διδακτέα ύλη

Από το βιβλίο «Ευκλείδεια Γεωμετρία Α΄ και Β΄ Ενιαίου Λυκείου» των Αργυρόπουλου Η., Βλάμου Π., Κατσούλη Γ., Μαρκάτη Σ., Σίδερη Π. (έκδοση 2013)

 

Κεφ.1^ο: Εισαγωγή στην Ευκλείδεια Γεωμετρία

1.1          Το αντικείμενο της Ευκλείδειας Γεωμετρίας

1.2          Ιστορική αναδρομή στη γένεση και ανάπτυξη της Γεωμετρίας

Κεφ.3^ο: Τρίγωνα

3.1               Είδη και στοιχεία τριγώνων

3.2               1^ο Κριτήριο ισότητας τριγώνων (εκτός της απόδειξης του θεωρήματος)

3.3               2^ο Κριτήριο ισότητας τριγώνων

3.4               3^ο Κριτήριο ισότητας τριγώνων

3.5               Ύπαρξη και μοναδικότητα καθέτου (εκτός της απόδειξης του θεωρήματος)

3.6                Κριτήρια ισότητας ορθογώνιων τριγώνων

3.7               Κύκλος - Μεσοκάθετος – Διχοτόμος

3.8               Κεντρική συμμετρία

3.9                Αξονική συμμετρία

3.10            Σχέση εξωτερικής και απέναντι γωνίας (εκτός της απόδειξης του θεωρήματος)

3.11            Ανισοτικές σχέσεις πλευρών και γωνιών

3.12            Tριγωνική ανισότητα 

3.13            Κάθετες και πλάγιες

3.14            Σχετικές θέσεις ευθείας και κύκλου

3.15            Εφαπτόμενα τμήματα

3.16            Σχετικές θέσεις δύο κύκλων

3.17            Απλές γεωμετρικές κατασκευές

3.18            Βασικές κατασκευές τριγώνων

Κεφ.4^ο: Παράλληλες ευθείες

4.1               Εισαγωγή

4.2               Τέμνουσα δύο ευθειών - Ευκλείδειο αίτημα

4.3               Κατασκευή παράλληλης ευθείας

4.4               Γωνίες με πλευρές παράλληλες

4.5               Αξιοσημείωτοι κύκλοι τριγώνου

4.6               Άθροισμα γωνιών τριγώνου

4.7               Γωνίες με πλευρές κάθετες

4.8               Άθροισμα γωνιών κυρτού ν-γώνου

 

ΙΙ) Διαχείριση διδακτέας ύλης

Κεφάλαιο 1^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 1 διδακτική ώρα)

Στόχος του κεφαλαίου αυτού είναι η διάκριση και επισήμανση των διαφορετικών χαρακτηριστικών της Πρακτικής Γεωμετρίας, που οι μαθητές διδάχθηκαν σε προηγούμενες τάξεις, και της Θεωρητικής Γεωμετρίας που θα διδαχθούν στο Λύκειο. Κάποια ζητήματα που θα μπορούσαν να συζητηθούν για την ανάδειξη των πλεονεκτημάτων της Θεωρητικής Γεωμετρία έναντι της Πρακτικής, είναι: Η αδυναμία ακριβούς μέτρησης, η ανάγκη μέτρησης αποστάσεων μεταξύ απρόσιτων σημείων, η αναξιοπιστία των εμπειρικών προσεγγίσεων (προτείνεται η δραστηριότητα που αντιστοιχεί στο στόχο ΕΓ1 του ΑΠΣ).

Για να αποκτήσουν οι μαθητές μια πρώτη αίσθηση των βασικών αρχών της ανάπτυξης της Ευκλείδειας Γεωμετρίας ως αξιωματικoύ συστήματος, προτείνεται να εμπλακούν σε μια συζήτηση σχετικά με τη σημασία και το ρόλο των όρων «πρωταρχική έννοια», «ορισμός», «αξίωμα», «θεώρημα», «απόδειξη». Στοιχεία της ιστορικής εξέλιξης της Γεωμετρίας μπορούν να αποτελέσουν ένα πλαίσιο αναφοράς στο οποίο θα αναδειχθούν τα παραπάνω ζητήματα.

 

Κεφάλαιο 2^ο

Δεν θα διδαχθεί, αφού οι μαθητές στο Γυμνάσιο έχουν διδαχθεί τις βασικές έννοιες του κεφαλαίου αυτού. Αν κατά την κρίση του διδάσκοντος το επίπεδο της τάξης απαιτεί να επαναληφθούν ορισμένα σημεία αυτού του κεφαλαίου μπορεί να αφιερωθούν 1-2 ώρες για αυτή την επανάληψη.

 

Κεφάλαιο 3^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 21 διδακτικές ώρες)

§3.1 - §3.9

Οι μαθητές έχουν διαπραγματευθεί το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου των παραγράφων αυτών στο Γυμνάσιο. Προτείνεται να δοθεί έμφαση σε κάποια νέα στοιχεία όπως:

α) Η σημασία της ισότητας των ομόλογων πλευρών στη σύγκριση τριγώνων.

β) Η διαπραγμάτευση παραδειγμάτων τριγώνων με τρία κύρια στοιχεία τους ίσα, τα οποία δεν είναι ίσα (δύο τρίγωνα με ίσες δύο πλευρές και μια μη περιεχόμενη γωνία αντίστοιχα ίση, όπως στις δραστηριότητες Δ.5 και Δ.7 του ΑΠΣ).

γ) Ο σχεδιασμός σχημάτων με βάση τις λεκτικές διατυπώσεις των γεωμετρικών προτάσεων (ασκήσεων, θεωρημάτων) και αντίστροφα.

δ) Η διατύπωση των γεωμετρικών συλλογισμών των μαθητών.

ε) Η ισότητα τριγώνων, ως μια στρατηγική απόδειξης ισότητας ευθυγράμμων τμημάτων ή γωνιών (σχόλιο σελ.38).

στ) Ο εντοπισμός κατάλληλων τριγώνων για σύγκριση σε «σύνθετα» σχήματα (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.6 του ΑΠΣ).

ζ) Η σημασία της «βοηθητικής γραμμής» στην αποδεικτική διαδικασία (πόρισμα I της §.3.2).

Προτείνεται να ενοποιηθούν σε μια πρόταση οι προτάσεις που ταυτίζουν τη διχοτόμο, τη διάμεσο και το ύψος από τη κορυφή ισοσκελούς τριγώνου (πόρισμα I σελ.37, πόρισμα I σελ.40, πόρισμα I σελ.45).

Μαζί με την πρόταση αυτή προτείνεται να γίνει η διαπραγμάτευση της εφαρμογής 2 της σελ.55, για την απόδειξη της οποίας αρκούν τα κριτήρια ισότητας τριγώνων.

Επίσης, σαν μια ενιαία πρόταση, μπορεί να ζητηθεί από τους μαθητές να δείξουν ότι σε ίσα τρίγωνα τα δευτερεύοντα στοιχεία τους (διάμεσος, ύψος, διχοτόμος) που αντιστοιχούν σε ομόλογες πλευρές είναι επίσης ίσα (π.χ. άσκηση 1i Εμπέδωσης σελ. 43, άσκηση 4 Εμπέδωσης σελ.48). Ενιαία μπορούν να αντιμετωπιστούν, ως αντίστροφες προτάσεις, τα πορίσματα ΙV της §3.2 και ΙΙΙ, ΙV της §3.4 που αναφέρονται στις σχέσεις των χορδών και των αντίστοιχων τόξων.

Με στόχο την ανάδειξη της διδακτικής αξίας των γεωμετρικών τόπων προτείνεται τα πορίσματα ΙΙΙ της §3.2 και ΙΙ της §3.4, που αφορούν στη μεσοκάθετο τμήματος, καθώς και το θεώρημα  ΙV της §3.6, που αφορά στη διχοτόμο γωνίας, να διδαχθούν ενιαία ως παραδείγματα βασικών γεωμετρικών τόπων. Συγκεκριμένα, προτείνεται οι μαθητές πρώτα να εικάσουν τους συγκεκριμένους γεωμετρικούς τόπους και στη συνέχεια να τους αποδείξουν (προτείνονται οι δραστηριότητες Δ.8, Δ.9 και Δ.10 του ΑΠΣ).

§3.10 – §3.13

Η ύλη των παραγράφων αυτών είναι νέα για τους μαθητές. Να επισημανθεί στους μαθητές ότι η τριγωνική ανισότητα αποτελεί κριτήριο για το πότε τρία ευθύγραμμα τμήματα αποτελούν πλευρές τριγώνου (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.12 του ΑΠΣ). Επίσης, προτείνονται οι ασκήσεις 4 και 6 (Αποδεικτικές), που διαπραγματεύονται: την απόσταση σημείου από κύκλο και σχέσεις χορδών και τόξων αντίστοιχα.

§3.14 – §3.16

Τα συμπεράσματα της §3.14 είναι γνωστά στους μαθητές από το Γυμνάσιο. Οι αιτιολογήσεις, όμως, προέρχονται από τα θεωρήματα της §3.13. Το περιεχόμενο της §3.16 δεν είναι γνωστό στους μαθητές και χρειάζεται και για τις γεωμετρικές κατασκευές που ακολουθούν (προτείνονται οι Δ.14 και Δ.15 του ΑΠΣ).

§3.17 και §3.18

Η διαπραγμάτευση των γεωμετρικών κατασκευών συμβάλλει στην κατανόηση των σχημάτων από τους μαθητές με βάση τις ιδιότητές τους καθώς και στην ανάπτυξη της αναλυτικής και συνθετικής σκέψης η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί και σε εξωμαθηματικές γνωστικές περιοχές. Προτείνεται να γίνουν κατά προτεραιότητα τα προβλήματα 2 και 4 της §3.17 και τα προβλήματα 2 και 3 της §3.18.

 

Κεφάλαιο 4^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 12 διδακτικές ώρες)

§4.1 - §4.4

Το σημαντικότερο θέμα στις παραγράφους αυτές αποτελεί το «αίτημα παραλληλίας» το οποίο καθορίζει τη φύση της Γεωμετρίας στην οποία αναφερόμαστε. Η σημασία του «αιτήματος παραλληλίας», για τη Γεωμετρία την ίδια και για την ιστορική της εξέλιξη, μπορεί να διαφανεί από στοιχεία που παρέχονται στο ιστορικό σημείωμα της σελ. 90 καθώς επίσης και στη δραστηριότητα Δ.16 του ΑΠΣ. Οι μαθητές είναι σημαντικό να αναγνωρίσουν την αδυναμία χρήσης του ορισμού και τη σημασία των προτάσεων της §4.2 (που προηγούνται του «αιτήματος παραλληλίας») ως εργαλεία για την απόδειξη της παραλληλίας δύο ευθειών. Προτείνεται να διερευνήσουν οι μαθητές τη σχέση του θεωρήματος της §4.2 και της Πρότασης I της σελ. 77, με στόχο να αναγνωρίσουν ότι το ένα είναι το αντίστροφο του άλλου.

§4.5

Προτείνεται, πριν τη διαπραγμάτευση των θεωρημάτων της παραγράφου, να συζητηθεί η δραστηριότητα Δ.17 του ΑΠΣ. Επίσης, να επισημανθεί η στρατηγική που χρησιμοποιείται στις αποδείξεις των θεωρημάτων σχετικά με το πώς δείχνουμε ότι τρεις ευθείες διέρχονται από το ίδιο σημείο, γιατί δεν είναι οικεία στους μαθητές.

§4.6 - §4.7

Προτείνεται το θεώρημα της §4.6 να συνδεθεί με τα πορίσματα της σελ. 53, ώστε οι μαθητές να αναγνωρίσουν ότι το συμπέρασμα του θεωρήματος είναι ισχυρότερο από τα πορίσματα και ότι αυτό οφείλεται στη χρήση του «αιτήματος παραλληλίας» στην απόδειξή του. Το ίδιο ισχύει και για το πόρισμα (i) της σελ. 83 σε σχέση με  το Θεώρημα της σελ. 53.

§4.8

Προτείνεται οι μαθητές, χρησιμοποιώντας το άθροισμα των γωνιών τριγώνου, να βρουν το άθροισμα των γωνιών τετραπλεύρου, πενταγώνου κ.α., να εικάσουν το άθροισμα των γωνιών ν-γώνου και να αποδείξουν την αντίστοιχη σχέση (προτείνεται η δραστηριότητα που αντιστοιχεί στο στόχο ΠΕ4 του ΑΠΣ). Δίνεται έτσι η δυνατότητα σύνδεσης Γεωμετρίας και Άλγεβρας. Να επισημανθεί επίσης η σταθερότητα του αθροίσματος των εξωτερικών γωνιών ν-γώνου.

 

Άλγεβρα

Β΄ ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ

Ι. Διδακτέα ύλη

Από το βιβλίο «Άλγεβρα και Στοιχεία Πιθανοτήτων Α΄ Γενικού Λυκείου»

Κεφ.5^ο: Πρόοδοι

5.1               Ακολουθίες

5.2               Αριθμητική πρόοδος (εκτός της απόδειξης για το S_ν)

5.3               Γεωμετρική πρόοδος (εκτός της απόδειξης για το S_ν)

Κεφ.6^ο: Βασικές Έννοιες των Συναρτήσεων

6.1          Η Έννοια της Συνάρτησης

6.2          Γραφική Παράσταση Συνάρτησης (εκτός της υποπαραγράφου «Απόσταση    σημείων»)

6.3          Η Συνάρτηση f(x)= αx+β (εκτός της κλίσης ευθείας ως λόγος μεταβολής)

Κεφ.7^ο: Μελέτη Βασικών Συναρτήσεων

7.1          Μελέτη της Συνάρτησης : f(x)= αx²

7.3          Μελέτη της Συνάρτησης : f(x)= αx²+βx+γ

ΙΙ) Διαχείριση διδακτέας ύλης

 

Κεφάλαιο 5^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 15 διδακτικές ώρες)

Στο κεφάλαιο αυτό οι μαθητές εισάγονται στην έννοια της ακολουθίας πραγματικών αριθμών και μελετούν περιπτώσεις ακολουθιών που εμφανίζουν κάποιες ειδικές μορφές κανονικότητας, την αριθμητική και τη γεωμετρική πρόοδο. Ειδικότερα:

§5.1

Να δοθεί προτεραιότητα στην αναγνώριση της ακολουθίας ως αντιστοιχίας των φυσικών στους πραγματικούς αριθμούς και στην εξοικείωση των μαθητών με το συμβολισμό (π.χ. ότι ο φυσικός αριθμός 1, μέσω μιας ακολουθίας α, αντιστοιχεί στον πραγματικό αριθμό α₁ που αποτελεί τον πρώτο όρο της ακολουθίας αυτής), δεδομένου ότι αυτός δυσκολεύει τους μαθητές (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.16 του ΑΠΣ ).

§5.2

Αρχικά οι μαθητές χρειάζεται να μπορούν να αναγνωρίσουν με βάση τον ορισμό αν μια συγκεκριμένη ακολουθία είναι αριθμητική πρόοδος (π.χ. η δραστηριότητα Δ.17 του ΑΠΣ). Στη συνέχεια, να προσδιορίζουν το ν-οστό όρο και το άθροισμα των ν πρώτων όρων συγκεκριμένων αριθμητικών προόδων, με τρόπο τέτοιο που να τους βοηθά να αντιληφθούν κανονικότητες, οι οποίες μπορούν να τους οδηγήσουν στα γενικά συμπεράσματα (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.18 του ΑΠΣ). Η μοντελοποίηση και επίλυση προβλημάτων (όπως η άσκηση 12 της Α΄ Ομάδας) συμβάλλει στην εννοιολογική κατανόηση της έννοιας της αριθμητικής προόδου.

Το να δοθούν απλώς οι τύποι του ν-οστού όρου και του αθροίσματος των ν πρώτων όρων αριθμητικής προόδου και στη συνέχεια οι μαθητές να επιδοθούν στην αλγοριθμική χρήση τους για την επίλυση ασκήσεων δεν είναι συμβατό με το πνεύμα του ΑΠΣ.

§5.3  

Η διαπραγμάτευση της έννοιας της γεωμετρικής προόδου προτείνεται να γίνει κατ’ αντιστοιχία με την έννοια της αριθμητικής προόδου. Προτείνονται οι δραστηριότητες Δ.19, Δ.20 και Δ.21 του ΑΠΣ, που στόχο έχουν να αντιληφθούν οι μαθητές κανονικότητες που θα τους οδηγήσουν στην εύρεση του ν-στού όρου και του αθροίσματος των ν πρώτων όρων γεωμετρικής προόδου. Αν ο εκπαιδευτικός κρίνει ότι το επιτρέπουν ο χρόνος, που έχει στη διάθεσή του και το επίπεδο της τάξης, θα μπορούσαν να τεθούν υπό διαπραγμάτευση, τα παραδείγματα της §5.4, ως εφαρμογή της γεωμετρικής προόδου, με στόχο να συνδεθεί η έννοια με πραγματικές καταστάσεις.

 

Κεφάλαιο 6^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 17 διδακτικές ώρες)

Οι μαθητές, στο Γυμνάσιο, έχουν έρθει σε επαφή με την έννοια της συνάρτησης, κυρίως με εμπειρικό τρόπο, και έχουν διερευνήσει στοιχειωδώς συγκεκριμένες συναρτήσεις. Στην Α’ Λυκείου μελετούν την έννοια της συνάρτησης με πιο συστηματικό και τυπικό τρόπο. Σε πολλούς μαθητές δημιουργούνται παρανοήσεις και ελλιπείς εικόνες σχετικά με την έννοια αυτή, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν προβλήματα στην αναγνώριση μιας συνάρτησης, καθώς και να μη μπορούν να χειριστούν με ευελιξία διαφορετικές αναπαραστάσεις της ίδιας συνάρτησης (π.χ. πίνακας τιμών, αλγεβρικός τύπος, γραφική παράσταση). Για το λόγο αυτό θα πρέπει οι μαθητές, μέσω κατάλληλων δραστηριοτήτων, να χρησιμοποιούν, να συνδέουν και να ερμηνεύουν τις αναπαραστάσεις μιας συνάρτησης καθώς και να εντοπίζουν πλεονεκτήματα και (ενδεχομένως) μειονεκτήματα καθεμιάς εξ αυτών. 

Οι έννοιες «κατακόρυφη - οριζόντια μετατόπιση καμπύλης», «μονοτονία – ακρότατα - συμμετρίες συνάρτησης», δεν συμπεριλαμβάνονται στη διδακτέα ύλη, όπως αναπτύσσονται στις παραγράφους 6.4 και 6.5. Οι έννοιες αυτές θα μελετηθούν στις ειδικές περιπτώσεις συναρτήσεων της μορφής: f(x)=αx+β (§6.3), f(x)=αx² (§7.1) και f(x)=αx²+βx+γ (§7.3). Ειδικότερα:

§6.1 - §6.2

Προτείνεται να δοθούν αρχικά συγκεκριμένα παραδείγματα μοντελοποίησης καταστάσεων, ώστε να αναδειχθεί η σημασία της έννοιας της συνάρτησης για τις εφαρμογές, και στη συνέχεια να ακολουθήσει ο τυπικός ορισμός. Να δοθεί έμφαση στην αναγνώριση και τεκμηρίωση, με βάση τον ορισμό, αν αντιστοιχίες που δίνονται με διάφορες αναπαραστάσεις είναι συναρτήσεις ή όχι (οι δραστηριότητες Δ.22, Δ.23 και Δ.24 του ΑΠΣ λειτουργούν προς αυτήν την κατεύθυνση), στη σύνδεση διαφορετικών αναπαραστάσεων μιας συνάρτησης (τύπος, πίνακας τιμών και γραφική παράσταση) και στην ερμηνεία μιας δεδομένης γραφικής παράστασης για την επίλυση ενός προβλήματος (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.26 του ΑΠΣ).

§6.3

Οι μαθητές έχουν διαπραγματευθεί τη γραφική παράσταση της ευθείας ψ=αx+β στο Γυμνάσιο. Εδώ προτείνεται να δοθεί έμφαση στη διερεύνηση του ρόλου των παραμέτρων α και β στη γραφική παράσταση της f(x)=αx+β, ώστε να προκύψουν οι σχετικές θέσεις ευθειών στο επίπεδο (πότε είναι παράλληλες μεταξύ τους, πότε ταυτίζονται, πότε τέμνουν τον άξονα y’y στο ίδιο σημείο). 

Επίσης, προτείνεται, αφού οι μαθητές παρατηρήσουν (με χρήση της γραφικής παράστασης και του πίνακα τιμών συγκεκριμένων γραμμικών συναρτήσεων) πώς μεταβάλλονται οι τιμές της συνάρτησης όταν μεταβάλλεται η ανεξάρτητη μεταβλητή, να καταλήξουν σε γενικότερα συμπεράσματα που αφορούν στη μονοτονία της συνάρτησης και να τα εκφράσουν συμβολικά, καθώς και να διερευνήσουν το ρόλο της παραμέτρου α σε σχέση με αυτά (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.27 του ΑΠΣ). 

 

Κεφάλαιο 7^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 14 διδακτικές ώρες)

Οι μαθητές, στο Γυμνάσιο, έχουν μελετήσει παραβολές της μορφής ψ=αx². Στο κεφάλαιο αυτό μελετούν επιπλέον ιδιότητες αυτής της συνάρτησης. Επίσης, με αφετηρία την ψ=αx², κατασκευάζουν τη γραφική παράσταση της συνάρτησης f(x)=αx² + βx + γ την οποία στη συνέχεια χρησιμοποιούν για να μελετήσουν ιδιότητες της f. Ειδικότερα:

§7.1

Οι μαθητές έχουν διαπραγματευθεί, στο Γυμνάσιο, τη γραφική παράσταση της συνάρτησης ψ=αx². Εδώ προτείνεται να δοθεί έμφαση στη διερεύνηση ως προς τη μονοτονία, τα ακρότατα και τις συμμετρίες των συναρτήσεων g(x)=x² και h(x)=-x² με τη βοήθεια της γραφικής παράστασής τους, στη γενίκευση των παραπάνω συμπερασμάτων για τη συνάρτηση f(x)=αx² (προτείνεται η δραστηριότητα Δ. 29 του ΑΠΣ) και στη συμβολική τους έκφραση.

§7.3

Να δοθεί έμφαση στη χάραξη και διερεύνηση της γραφικής παράστασης συγκεκριμένων πολυωνυμικών συναρτήσεων της μορφής f(x)=αx²+βx+γ μέσω κατάλληλων μετατοπίσεων της g(x)=αx² και στη μελέτη της μονοτονίας, των ακρότατων και της συμμετρίας της συνάρτησης με τη βοήθεια της γραφικής της παράστασης. Επίσης, να γίνει γεωμετρική ερμηνεία των συμπερασμάτων των §3.3 και §4.2 (ρίζες και πρόσημο τριωνύμου) με τη βοήθεια της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f(x)=αx²+βx+γ (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.32 του ΑΠΣ). 

Ειδικότερα, όσον αφορά στη χάραξη της γραφικής παράστασης και στη μελέτη της συνάρτησης f(x)=αx²+βx+γ, η ιδέα που βρίσκεται και πίσω από τη δραστηριότητα Δ.30 του ΑΠΣ είναι η εξής: Οι μαθητές, με τη βοήθεια λογισμικού δυναμικής γεωμετρίας, χαράσσουν τη γραφική παράσταση της g(x)=αx² για διάφορες τιμές του α. Τη μετατοπίζουν κ μονάδες οριζόντια για διάφορες τιμές του κ (π.χ. κατά 3 μονάδες αριστερά, κατά 4 μονάδες δεξιά) και παρατηρούν τη μορφή που παίρνει ο τύπος της συνάρτησης. Στη συνέχεια τη μετατοπίζουν λ μονάδες κατακόρυφα για διάφορες τιμές του λ (π.χ. κατά 2 μονάδες κάτω, κατά 5 μονάδες πάνω) και κάνουν ανάλογες παρατηρήσεις. Συνδυάζοντας τις δύο μετατοπίσεις μπορούν να παρατηρήσουν ότι η συνάρτηση που θα προκύψει θα είναι της μορφής f(x)=α(x+κ)²+λ. 

Τέλος, δίνονται στους μαθητές συγκεκριμένες συναρτήσεις της μορφής f(x)=αx²+βx+γ και εκείνοι προσπαθούν, με κατάλληλες μετατοπίσεις της  g(x)=αx², να οδηγηθούν στη γραφική παράσταση της f. Στη συνέχεια μελετούν, με τη βοήθεια της γραφικής της παράστασης, ιδιότητες της f και επεκτείνουν τα συμπεράσματα που αφορούν στη μονοτονία, στα ακρότατα και στις συμμετρίες της g(x) = αx² στην f(x)=αx²+βx+γ.

 

Γεωμετρία

Β΄ ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ

Ι) Διδακτέα ύλη

Από το βιβλίο «Ευκλείδεια Γεωμετρία Α΄ και Β΄ Ενιαίου Λυκείου» των Αργυρόπουλου Η., Βλάμου Π., Κατσούλη Γ., Μαρκάτη Σ., Σίδερη Π. 

Κεφ.5^ο: Παραλληλόγραμμα - Τραπέζια

5.1          Εισαγωγή

5.2          Παραλληλόγραμμα

5.3          Ορθογώνιο

5.4          Ρόμβος

5.5          Τετράγωνο

5.6          Εφαρμογές στα τρίγωνα

5.7          Βαρύκεντρο τριγώνου (εκτός της απόδειξης τους θεωρήματος)

5.8          Το ορθόκεντρο τριγώνου

5.9          Μια ιδιότητα του ορθογώνιου τριγώνου

5.10       Τραπέζιο

5.11       Ισοσκελές τραπέζιο

5.12       Αξιοσημείωτες ευθείες και κύκλοι τριγώνου

Κεφ.6^ο: Εγγεγραμμένα σχήματα

6.1          Εισαγωγικά – Ορισμοί

6.2          Σχέση εγγεγραμμένης και αντίστοιχης επίκεντρης

6.3          Γωνία χορδής και εφαπτομένης

6.4          Βασικοί γεωμετρικοί τόποι στον κύκλο

6.5          Το εγγεγραμμένο τετράπλευρο

6.6          Το εγγράψιμο τετράπλευρο (εκτός της απόδειξης του θεωρήματος)

 

ΙΙ) Διαχείριση διδακτέας ύλης

Κεφάλαιο 5^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 19 διδακτικές ώρες)

§5.1 – §5.2

Να επισημανθεί ότι κάθε ένα από τα κριτήρια για τα παραλληλόγραμμα περιέχει τις ελάχιστες ιδιότητες που απαιτούνται για είναι ισοδύναμο με τον ορισμό του παραλληλογράμμου (προτείνεται η δραστηριότητα Δ.18 του ΑΠΣ). Προτείνεται να ζητηθεί από τους μαθητές να διερευνήσουν αν ένα τετράπλευρο με τις δυο απέναντι πλευρές παράλληλες και τις άλλες δυο ίσες είναι παραλληλόγραμμο. Για την εφαρμογή των ιδιοτήτων των παραλληλογράμμων στην επίλυση προβλημάτων μπορεί να αξιοποιηθεί η δραστηριότητα Δ.19 του ΑΠΣ.

§5.3 – §5.5

Να επισημανθεί ότι κάθε ένα από τα κριτήρια για να είναι ένα τετράπλευρο ορθογώνιο ή ρόμβος ή τετράγωνο περιέχει τις ελάχιστες ιδιότητες που απαιτούνται για να είναι ισοδύναμο με τον ορισμό του ορθογωνίου ή του ρόμβου ή του τετραγώνου αντίστοιχα. Επιδιώκεται οι μαθητές να αναγνωρίζουν τα είδη των παραλληλογράμμων (ορθογώνιο, ρόμβος, τετράγωνο) με βάση τα αντίστοιχα κριτήρια και όχι με βάση κάποια πρότυπα σχήματα που συνδέονται με την οπτική γωνία που τα κοιτάμε.  Να δοθεί έμφαση στην άρση της παρανόησης που δημιουργείται σε μαθητές, ότι ένα τετράγωνο δεν είναι ορθογώνιο ή ένα τετράγωνο δεν είναι ρόμβος. Προτείνεται να ζητηθεί από τους μαθητές να διερευνήσουν: αν ένα τετράπλευρο με ίσες διαγώνιες είναι ορθογώνιο και αν ένα τετράπλευρο με κάθετες διαγώνιες είναι ρόμβος, καθώς και να αξιοποιήσουν τις ιδιότητες των παραλληλογράμμων στην επίλυση προβλημάτων (δραστηριότητες Δ.20, Δ.21 και Δ.22 του ΑΠΣ).

§5.6 – §5.9

Προτείνεται να ζητηθεί από τους μαθητές να εικάσουν σε ποια γραμμή ανήκουν τα σημεία που ισαπέχουν από δυο παράλληλες ευθείες και στη συνέχεια να αποδείξουν ότι η μεσοπαράλληλή τους είναι ο ζητούμενος γεωμετρικός τόπος. Προτείνεται, επίσης, η διαπραγμάτευση της Εφαρμογής 1 της σελ. 106.  Προτείνεται να ζητηθεί από τους μαθητές να διερευνήσουν τα είδη των τριγώνων που το ορθόκεντρο είναι μέσα ή έξω από το τρίγωνο. Θα μπορούσαν να αναζητηθούν εναλλακτικές αποδείξεις για τα θεωρήματα που αφορούν στις ιδιότητες του ορθογωνίου τριγώνου.

§5.10 – §5.12

Εκτός από το συγκεκριμένο αντικείμενο των παραγράφων αυτών, προτείνεται να εμπλακούν οι μαθητές στην επίλυση προβλημάτων που συνδυάζουν γεωμετρικά θέματα από όλο το κεφάλαιο. Προτείνεται επίσης να συζητηθεί με τους μαθητές η ταξινόμηση των τετραπλεύρων του σχολικού βιβλίου (σελ. 120) και, κατά την κρίση του εκπαιδευτικού, η συσχέτιση με άλλες ταξινομήσεις όπως αναφέρονται στο ιστορικό σημείωμα των σελ. 118, 119.

 

 

 

 

Κεφάλαιο 6^ο

(Προτείνεται να διατεθούν 7 διδακτικές ώρες)

§6.1 – §6.4

Στην απόδειξη του Θεωρήματος της σελ. 123, προτείνεται να διερευνηθεί πρώτα η περίπτωση που η μία πλευρά της εγγεγραμμένης γωνίας είναι διάμετρος, από την οποία φαίνεται η βασική ιδέα για την απόδειξη και των άλλων δύο περιπτώσεων. Από την §6.4 προτείνεται μόνο να ζητηθεί από τους μαθητές να εικάσουν το σύνολο των σημείων του επιπέδου που «βλέπουν» ένα δεδομένο ευθύγραμμο τμήμα υπό ορθή γωνία (μπορεί να βοηθηθούν από κατάλληλο λογισμικό), και στη συνέχεια να αποδείξουν ότι ο ζητούμενος γεωμετρικός τόπος είναι κύκλος με διάμετρο το δοθέν ευθύγραμμο τμήμα (να συνδεθεί η απόδειξη με το πόρισμα (ii) της σελ. 124).

§6.5 – §6.6

Προτείνεται, ως εισαγωγή στο πρόβλημα εγγραψιμότητας ενός τετραπλεύρου σε κύκλο, οι μαθητές να διερευνήσουν ποια από τα γνωστά τετράπλευρα (παραλληλόγραμμο, ορθογώνιο, ρόμβος, τετράγωνο, τραπέζιο) είναι εγγράψιμα, βασιζόμενοι στις ιδιότητες των εγγεγραμμένων τετραπλεύρων (π.χ., ο ρόμβος δεν είναι εγγράψιμος σε κύκλο, γιατί αν ήταν εγγράψιμος θα έπρεπε να έχει τις απέναντι γωνίες του παραπληρωματικές). Η διερεύνηση θα μπορούσε να επεκταθεί και σε τυχαία τετράπλευρα (και με τη βοήθεια λογισμικού), ώστε οι μαθητές να εικάσουν τα κριτήρια εγγραψιμότητας.

 

Φυσική

Α΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΛ

Από το βιβλίο «Φυσική» Γενικής Παιδείας της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου( των Βλάχου Ι., Γραμματικάκη Ι. κ.ά. και Αλεξάκη Ν., Αμπατζή Στ. κ.ά. όπως προσαρμόστηκε στην έκδοση 2011) και σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικής Α’ Τάξης Γενικού Λυκείου (ΦΕΚ 1213) και το νέο ωρολόγιο πρόγραμμα Α’ Τάξης Γενικού Λυκείου (ΥΑ 115478/21-08-2013).

 

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ

(Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας: 2)

Οι ώρες διδασκαλίας προτείνεται να διατεθούν στο Διεθνές Σύστημα Μονάδων S.I. και τα θεμελιώδη μεγέθη του, σε δραστηριότητες μέτρησης μήκους, χρόνου και μάζας, καθώς και σε γνώσεις που κρίνει ο εκπαιδευτικός προαπαιτούμενες για τις ενότητες που θα ακολουθήσουν.

Εργαστηριακή άσκηση : Μέτρηση μήκους, χρόνου, μάζας

 

1.1       ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΗ ΚΙΝΗΣΗ

(Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας: 10)

1.1.1 έως 1.1.9         

Εργαστηριακή άσκηση: Μελέτη ευθύγραμμης ομαλά επιταχυνόμενης κίνησης

Ερωτήσεις, Ασκήσεις - Προβλήματα

 

1.2       ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΕ ΜΙΑ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

(Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας: 12)

1.2.1 έως 1.2.8

Ερωτήσεις, Ασκήσεις - Προβλήματα

 

1.3       ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

(Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας: 8)

1.3.1 έως 1.3.4,

1.3.7

Ερωτήσεις, Ασκήσεις - Προβλήματα

Σημείωση: Οι δραστηριότητες, ερωτήσεις, και ασκήσεις-προβλήματα που αντιστοιχούν σε υποενότητες που δεν θα διδαχθούν, δεν αποτελούν αντικείμενο διδασκαλίας και αξιολόγησης.

 

 

2.1       ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

(Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας: 10)

2.1.1 έως 2.1.3 εκτός από τη σελίδα 170 «Η δυναμική ενέργεια U …» έως τη σελίδα 172 «…διαφορές των δυναμικών ενεργειών»,

2.1.4 εκτός από τη σελίδα 174 «Ποσοτικά η διατήρηση …» έως τη σχέση (3),

2.1.6

Εργαστηριακή άσκηση: Μελέτη και έλεγχος της διατήρησης της μηχανικής ενέργειας στην ελεύθερη πτώση

Ερωτήσεις, Ασκήσεις - Προβλήματα

Σημείωση: Οι δραστηριότητες, ερωτήσεις, και ασκήσεις-προβλήματα που αντιστοιχούν σε υποενότητες που δε θα διδαχθούν, δεν αποτελούν αντικείμενο διδασκαλίας και αξιολόγησης.

 

2.2       ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

(Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας: 12)

Ας θυμηθούμε ότι ...

2.2.1 έως 2.2.8

Ερωτήσεις, Ασκήσεις − Προβλήματα

 

Α΄ ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ

Από το βιβλίο «Φυσική» Γενικής Παιδείας της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου( των Βλάχου Ι., Γραμματικάκη Ι. κ.ά. και Αλεξάκη Ν., Αμπατζή Στ. κ.ά., όπως προσαρμόστηκε στην έκδοση 2011) και το νέο ωρολόγιο πρόγραμμα Α’ Τάξης Εσπερινού Γενικού Λυκείου (ΥΑ 115480/21-08-2013) προτείνεται να διδαχθούν οι παρακάτω ενότητες:

 

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ

(Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας: 4)

Οι ώρες διδασκαλίας προτείνεται να διατεθούν στο Διεθνές Σύστημα Μονάδων S.I. και τα θεμελιώδη μεγέθη του, σε δραστηριότητες μέτρησης μήκους, χρόνου και μάζας, καθώς και σε γνώσεις που κρίνει ο εκπαιδευτικός προαπαιτούμενες για τις ενότητες που θα ακολουθήσουν.

Εργαστηριακή άσκηση: Μέτρηση μήκους, χρόνου, μάζας

 

1.1          ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΗ ΚΙΝΗΣΗ

(Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας: 18)

1.1.1 έως 1.1.9               

Εργαστηριακή άσκηση: Μελέτη ευθύγραμμης ομαλά επιταχυνόμενης κίνησης

Ερωτήσεις, Ασκήσεις - Προβλήματα

 

1.2          ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΕ ΜΙΑ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

(Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας: 18)

1.2.1 έως 1.2.8

Ερωτήσεις, Ασκήσεις - Προβλήματα

 

1.3          ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

(Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας: 14)

1.3.1 έως 1.3.4,

1.3.7

Ερωτήσεις, Ασκήσεις - Προβλήματα

Σημείωση: Οι δραστηριότητες, ερωτήσεις, και ασκήσεις-προβλήματα που αντιστοιχούν σε υποενότητες που δε θα διδαχθούν, δεν αποτελούν αντικείμενο διδασκαλίας και αξιολόγησης.

 

Β΄ ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ

Από το βιβλίο «Φυσική» Γενικής Παιδείας της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου(των Βλάχου Ι., Γραμματικάκη Ι. κ.ά. και Αλεξάκη Ν., Αμπατζή Στ. κ.ά. όπως προσαρμόστηκε στην έκδοση 2011) και το νέο ωρολόγιο πρόγραμμα Β’ Τάξης Εσπερινού Γενικού Λυκείου (ΥΑ 115480/21-08-2013), προτείνεται να διδαχθούν οι παρακάτω ενότητες:

 

2.1          ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

(Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας: 13)

2.1.1 έως 2.1.3 εκτός από τη σελίδα 170 «Η δυναμική ενέργεια U …» έως τη σελίδα 172 «…διαφορές των δυναμικών ενεργειών»,

2.1.4 εκτός από τη σελίδα 174 «Ποσοτικά η διατήρηση …» έως τη σχέση (3),

2.1.6

Εργαστηριακή άσκηση: Μελέτη και έλεγχος της διατήρησης της μηχανικής ενέργειας στην ελεύθερη πτώση

Ερωτήσεις, Ασκήσεις - Προβλήματα

Σημείωση: Οι δραστηριότητες, ερωτήσεις, και ασκήσεις-προβλήματα που αντιστοιχούν σε υποενότητες που δεν θα διδαχθούν, δεν αποτελούν αντικείμενο διδασκαλίας και αξιολόγησης.

 

2.2          ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

(Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας: 14)

Ας θυμηθούμε ότι ...

2.2.1 έως 2.2.8

Ερωτήσεις, Ασκήσεις − Προβλήματα

 

Χημεία

Α΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΛ

Θα διδαχθεί το βιβλίο «Χημεία» Α' Λυκείου, έκδοση 2013.

Στο βιβλίο για τον καθηγητή αναγράφονται αναλυτικά οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος.

Σύνολο προβλεπομένων διδακτικών ωρών: πενήντα τέσσερις (54).

Από το ανωτέρω εκπαιδευτικό υλικό να διδαχθούν:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ (5 ΩΡΕΣ)

1.3. «Δομικά σωματίδια της ύλης – Δομή του ατόμου – Ατομικός αριθμός – Μαζικός αριθμός – Ισότοπα» ΝΑΙ

1.5. «Ταξινόμηση της ύλης – Διαλύματα – Περιεκτικότητες διαλυμάτων – Διαλυτότητα» ΝΑΙ

Εργαστηριακή άσκηση:

Να πραγματοποιηθεί  το Πείραμα «Παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα διάλυσης».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ – ΔΕΣΜΟΙ  (15 ΩΡΕΣ)

2.1 «Ηλεκτρονική δομή των ατόμων» ΝΑΙ

2.2 «Κατάταξη των στοιχείων (Περιοδικός Πίνακας). Χρησιμότητα του Περιοδικού Πίνακα» ΝΑΙ

2.3  «Γενικά για το χημικό δεσμό. – Παράγοντες που καθορίζουν τη χημική συμπεριφορά του ατόμου. Είδη χημικών δεσμών» ΝΑΙ.

2.4 «Η γλώσσα της Χημείας-Αριθμός οξείδωσης-Γραφή τύπων και εισαγωγή στην ονοματολογία των ενώσεων» ΝΑΙ

Εργαστηριακή άσκηση:

Να πραγματοποιηθεί  το Πείραμα «Πυροχημική ανίχνευση μετάλλων»

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ (8 ΩΡΕΣ)

3.1 «Χημικές αντιδράσεις» ΝΑΙ.

Εργαστηριακή άσκηση:

Να πραγματοποιηθεί το Πείραμα «Χημικές αντιδράσεις και ποιοτική ανάλυση ιόντων».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΤΟΙΧΕΙΟΜΕΤΡΙΑ  (17 ΩΡΕΣ)

4.1 «Βασικές έννοιες για τους χημικούς υπολογισμούς: σχετική ατομική μάζα, σχετική μοριακή μάζα, mol , αριθμός Avogadro, γραμμομοριακός όγκος» ΝΑΙ

4.2 «Καταστατική εξίσωση των αερίων» ΝΑΙ

4.3 «Συγκέντρωση διαλύματος – αραίωση, ανάμειξη διαλυμάτων» ΝΑΙ

4.4 «Στοιχειομετρικοί υπολογισμοί» ΝΑΙ. Εκτός από τις υποενότητες:

 •  « 1.Ασκήσεις στις οποίες η ουσία που δίνεται ή ζητείται δεν είναι καθαρή» (σελ. 125-126) ΟΧΙ          

 •  « 2.Ασκήσεις στις οποίες δίνονται οι ποσότητες δύο αντιδρώντων ουσιών» (σελ. 126-127) ΟΧΙ

 •  « 3.Ασκήσεις με διαδοχικές αντιδράσεις» (σελ. 127-129) ΟΧΙ

Εργαστηριακή άσκηση:

Να πραγματοποιηθεί το Πείραμα  «Παρασκευή διαλύματος ορισμένης συγκέντρωσης – αραίωση διαλυμάτων».

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ (9 ΩΡΕΣ)

6.1 «Εισαγωγή στην οργανική χημεία» ΝΑΙ

6.2 «Ταξινόμηση οργανικών ενώσεων – ομόλογες σειρές» ΝΑΙ

6.3 «Ονοματολογία άκυκλων οργανικών ενώσεων» ΝΑΙ

Προτείνεται να μην απομνημονευθεί το περιεχόμενο του Πίνακα 6.3 (σελ. 179) «Χαρακτηριστικά πα­ραδείγματα ομολόγων σειρών».

Επίσης, προτείνεται να επισημανθούν οι βασικοί κανόνες ονοματολογίας των οργανικών ενώσεων, αλλά να μη δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην ονοματολογία πολύπλοκων ενώσεων .

6.4 «Ισομέρεια» ΝΑΙ

 

 

Α΄ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ

Θα διδαχθεί το βιβλίο «Χημεία» Α' Λυκείου, έκδοση 2013.

Στο βιβλίο για τον καθηγητή αναγράφονται αναλυτικά οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος.

Σύνολο προβλεπομένων διδακτικών ωρών: πενήντα τέσσερις (54).

Από το ανωτέρω εκπαιδευτικό υλικό να διδαχθούν:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ (10 ΩΡΕΣ)

1.3. «Δομικά σωματίδια της ύλης – Δομή του ατόμου – Ατομικός αριθμός – Μαζικός αριθμός – Ισότοπα» ΝΑΙ

1.5. «Ταξινόμηση της ύλης – Διαλύματα – Περιεκτικότητες διαλυμάτων – Διαλυτότητα» ΝΑΙ

Εργαστηριακή άσκηση:

Να πραγματοποιηθεί  το Πείραμα «Παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα διάλυσης».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ – ΔΕΣΜΟΙ (25 ΩΡΕΣ)

2.1 «Ηλεκτρονική δομή των ατόμων» ΝΑΙ

2.2 «Κατάταξη των στοιχείων (Περιοδικός Πίνακας). Χρησιμότητα του Περιοδικού Πίνακα» ΝΑΙ

2.3  «Γενικά για το χημικό δεσμό. – Παράγοντες που καθορίζουν τη χημική συμπεριφορά του ατόμου. Είδη χημικών δεσμών» ΝΑΙ.

2.4 «Η γλώσσα της Χημείας-Αριθμός οξείδωσης-Γραφή τύπων και εισαγωγή στην ονοματολογία των ενώσεων» ΝΑΙ

Εργαστηριακή άσκηση:

Να πραγματοποιηθεί το Πείραμα «Πυροχημική ανίχνευση μετάλλων»

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ (19 ΩΡΕΣ)

3.1 «Χημικές αντιδράσεις» ΝΑΙ.

Εργαστηριακή άσκηση:

Να πραγματοποιηθεί  το Πείραμα «Χημικές αντιδράσεις και ποιοτική ανάλυση ιόντων».

 

Β΄ ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ

Θα διδαχθεί το βιβλίο «Χημεία» Α' Λυκείου, έκδοση 2013.

Από το ανωτέρω εκπαιδευτικό υλικό να διδαχθούν:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΤΟΙΧΕΙΟΜΕΤΡΙΑ (15 ΩΡΕΣ)

Πριν την έναρξη της διδασκαλίας του κεφαλαίου αυτού να γίνει μια επανάληψη στις χημικές αντιδράσεις που διδάχθηκαν στην Α΄ τάξη.

4.1 «Βασικές έννοιες για τους χημικούς υπολογισμούς: σχετική ατομική μάζα, σχετική μοριακή μάζα, mol, αριθμός Avogadro, γραμμομοριακός όγκος» ΝΑΙ

4.2 «Καταστατική εξίσωση των αερίων» ΝΑΙ

4.3 «Συγκέντρωση διαλύματος – αραίωση, ανάμειξη διαλυμάτων» ΝΑΙ

4.4 «Στοιχειομετρικοί υπολογισμοί» ΝΑΙ. Εκτός από τις υποενότητες:

 •  « 1.Ασκήσεις στις οποίες η ουσία που δίνεται ή ζητείται δεν είναι καθαρή» (σελ. 125-126) ΟΧΙ          

 •  « 2.Ασκήσεις στις οποίες δίνονται οι ποσότητες δύο αντιδρώντων ουσιών» (σελ. 126-127) ΟΧΙ

 •  « 3.Ασκήσεις με διαδοχικές αντιδράσεις» (σελ. 127-129) ΟΧΙ

Εργαστηριακή άσκηση:

Να πραγματοποιηθεί το Πείραμα  «Παρασκευή διαλύματος ορισμένης συγκέντρωσης – αραίωση διαλυμάτων».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ (12 ΩΡΕΣ)

6.1 «Εισαγωγή στην οργανική χημεία» ΝΑΙ

6.2 «Ταξινόμηση οργανικών ενώσεων – ομόλογες σειρές» ΝΑΙ

6.3 «Ονοματολογία άκυκλων οργανικών ενώσεων» ΝΑΙ.

Προτείνεται να μην απομνημονευθεί το περιεχόμενο του Πίνακα 6.3 (σελ. 179) «Χαρακτηριστικά πα­ραδείγματα ομολόγων σειρών».

Επίσης, προτείνεται να επισημανθούν οι βασικοί κανόνες ονοματολογίας των οργανικών ενώσεων, αλλά να μη δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην ονοματολογία πολύπλοκων ενώσεων .

6.4 «Ισομέρεια» ΝΑΙ

 

 

Βιολογία

Α΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΛ

Θα διδαχθεί το βιβλίο ΒΙΟΛΟΓΙΑ της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου των Καστορίνη Α., Κωστάκη -  Αποστολοπούλου Μ., Μπαρώνα – Μάμμαλη Φ., Περάκη Β., Πιαλόγλου Π., έκδοση 2013.

 

1.         Γενική οδηγία: Σε ό,τι αφορά τη διδασκαλία, προτείνεται γενικά, να μη δίνεται έμφαση στις λεπτομέρειες της δομής ή/και της λειτουργίας των επιμέρους οργάνων και συστημάτων. Αντίθετα, κρίνεται σκόπιμο να δίνεται έμφαση στην ανάδειξη της σχέσης δομής και λειτουργίας, στο ρόλο των λειτουργιών στο πλαίσιο της γενικότερης λειτουργίας του οργανισμού ως συνόλου και στην επίδραση διαφόρων παραγόντων - ιδιαιτέρως αυτών που έχουν σχέση με τον τρόπο ζωής του ατόμου - στη διατήρηση της υγείας.

2.         Προτείνεται η διδασκαλία να ενισχυθεί με τη χρήση εγκεκριμένων λογισμικών (Βιολογία Λυκείου) καθώς και με τη χρήση ψηφιακού υλικού από αντίστοιχους ιστότοπους ( www.dschool.edu.gr )

3.         Προτείνεται τα κεφάλαια να διδαχθούν με την εξής σειρά: 1, 9, 10, 11, 3, 12 , 7 και 8.

 

 

 

Κεφάλαιο	Διδακτέα ύλη	Παρατηρήσεις – Διδακτικές Οδηγίες	Ώρες
Κεφάλαιο 1	ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ	Εισαγωγή στις βασικές έννοιες ιστολογίας. Προτείνεται να δοθεί έμφαση στο συσχετισμό δομής και λειτουργίας των αντίστοιχων δομών.	4

 

Κεφάλαιο 9	ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων	Να μη δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη νευρική ώση και τις συνάψεις. Προτείνεται να συσχετιστεί η δομή με τις λειτουργίες που επιτελεί το νευρικό κύτταρο και να γίνει μια απλή αναφορά στη λειτουργία αντλίας ιόντων Νa/K ως ένας βιολογικός μηχανισμός.	2
	Περιφερικό Νευρικό Σύστημα	Να γίνει σαφής η διαφορά  ανάμεσα στις έννοιες νεύρο και νευρικό κύτταρο και να διασαφηνιστεί ο ρόλος που παίζουν τα αντανακλαστικά στις διάφορες λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού.	3
	Κεντρικό Νευρικό Σύστημα	Προτείνεται να γίνει σαφής ο ρόλος κάθε τμήματος του ΚΝΣ και να αναδειχθεί η σχέση που έχουν τα μέρη αυτά με τις ανώτερες πνευματικές λειτουργίες.	5
	Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα	Προτείνεται να δοθεί έμφαση στο ρόλο του ΑΝΣ και όχι στις λεπτομέρειες της ανατομίας του.	1
			11

 

 

Κεφάλαιο 10	ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ ΟΡΓΑΝΑ- ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ Υποδοχείς - Αισθήσεις	Προτείνεται να γίνει σαφής διάκριση των διαφόρων τύπων υποδοχέων.	1
	Σωματικές Αισθήσεις	Προτείνεται να γίνει σαφής η συσχέτιση των υποδοχέων με τις αντίστοιχες αισθήσεις.	1
	Ειδικές Αισθήσεις	Να μη δοθεί έμφαση στις λεπτομέρειες της ανατομίας των αισθητηρίων οργάνων. Προτείνεται να συνδυάζεται η λειτουργία των αισθητηρίων οργάνων με προβλήματα που παρουσιάζουν (όπως αναφέρονται στα παραθέματα του βιβλίου). Να μη δοθεί έμφαση στη βιοχημεία της όρασης.	2
			4

 

 

 

Κεφάλαιο 11	ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Εισαγωγή – ορμόνες - τρόποι δράσης ορμονών	Προτείνεται να μη δοθεί έμφαση στον τρόπο δράσης των ορμονών αλλά στο ρόλο που επιτελούν στον ανθρώπινο οργανισμό μέσα από παραδείγματα .	1
	Αδένες	Προτείνεται να γίνει σαφής ο ρόλος κάθε αδένα στον ανθρώπινο οργανισμό. Η αναφορά  στις ασθένειες που προκαλούνται από τη μη σωστή λειτουργία τους (όπως υπάρχει σε αρκετά από τα παραθέματα της ενότητας) μπορεί να προσελκύσει το ενδιαφέρον των μαθητών και να αποσαφηνίσει το ρόλο τους.	2
			3

 

 

Κεφάλαιο 3	ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Καρδιά	Προτείνεται να δοθεί έμφαση στη δομή και λειτουργία της καρδιάς καθώς και στο συσχετισμό του καρδιακού παλμού με την ηλικία, το φύλο και τη φυσική δραστηριότητα.	2
	Αιμοφόρα αγγεία	Προτείνεται να δοθεί έμφαση στις δομικές διαφορές μεταξύ των αιμοφόρων αγγείων και τις λειτουργίες στις οποίες εξυπηρετούν. Η αναφορά στην αρτηριακή πίεση μπορεί να συνδυαστεί με εργαστηριακή άσκηση μέτρησης της πίεσης.	2
	Η κυκλοφορία του αίματος	Προτείνεται να δοθεί έμφαση στις λειτουργίες που εξυπηρετούν η μικρή και η μεγάλη κυκλοφορία του αίματος. Η αναφορά στις καρδιαγγειακές παθήσεις - πρώτη αιτία θανάτου στις αναπτυγμένες χώρες- μέσα από τα παραθέματα, μπορεί να προσελκύσει το ενδιαφέρον των μαθητών και να δημιουργήσει θετικές στάσεις πρόληψης τους.	2
	Αίμα	Προτείνεται να δοθεί έμφαση στις κυτταρικές δομές του αίματος αλλά και στα υπόλοιπα συστατικά του πλάσματος. Οι έννοιες αυτές μπορούν να θεωρηθούν προαπαιτούμενες για τη μελέτη των υπόλοιπων συστημάτων καθώς το αίμα αποτελεί ένα από τα συστατικά που συνδέουν όλα τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού.   Η μελέτη των ομάδων αίματος μπορεί να συνδυαστεί με αντίστοιχη εργαστηριακή άσκηση, εφόσον τηρούνται οι αντίστοιχοι κανόνες ασφαλείας. Προτείνεται να δοθεί έμφαση στις διαφορές μεταξύ των αναιμιών και στις αιτίες που τις προκαλούν. Οι δύο παραπάνω έννοιες (ομάδες αίματος, αναιμίες) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εισαγωγή στο επόμενο κεφάλαιο της αναπαραγωγής.	3
			9

 

Κεφάλαιο 12	ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ – ΑΝΑΠΤΥΞΗ Δομή και Λειτουργία αναπαραγωγικού συστήματος	Προτείνεται να δοθεί έμφαση στη δομή και τη λειτουργία των αναπαραγωγικών οργάνων των δύο φύλων. Ο ρόλος των ορμονών και τα στάδια του εμμηνορρυσιακού κύκλου, μπορούν να περιοριστούν στον συσχετισμό με τη λειτουργία των αντίστοιχων οργάνων.	3
	Από τη μείωση στη γονιμοποίηση	Προτείνεται να δοθεί έμφαση στο μηχανισμό της μειωτικής διαίρεσης με την οποία παράγονται οι γαμέτες και στο ρόλο της. Δε χρειάζεται να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στα διαφορετικά στάδια από τα οποία διέρχονται τα κύτταρα κατά τη γαμετογένεση.	3
	Ανάπτυξη του εμβρύου - Τοκετός	Προτείνεται να μη δοθεί έμφαση σε λεπτομέρειες σχετικές με την ανάπτυξη του εμβρύου αλλά στους παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία της μητέρας και του εμβρύου. Θέματα που αφορούν στο θηλασμό, τον προγεννητικό έλεγχο και τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα μπορούν να αναπτυχθούν διεξοδικότερα. Τα θέματα αυτά  που προκαλούν το ενδιαφέρον των μαθητών και τη δημιουργία θετικών στάσεων και συμπεριφορών για τη σωστή σωματική υγιεινή αποτελούν σκοπούς του παρόντος Αναλυτικού Προγράμματος.	6
			12

 

 

Κεφάλαιο 7	ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Εισαγωγή-Οστά-Μυελός οστών	Προτείνεται να μη γίνει εκτενής αναφορά στη δομή των οστών , καθώς η ενότητα αυτή έχει διδαχθεί εκτενώς και στην Α΄ Γυμνασίου. Μπορεί να γίνει εκτενέστερη αναφορά στη δομή και το ρόλο του μυελού των οστών.	1
	Σχηματισμός – ανάπτυξη οστών	Προτείνεται να μη γίνει εκτενής αναφορά στον σχηματισμό και την ανάπτυξη των οστών, καθώς υπάρχουν πολλές  λεπτομέρειες. Αναφορά θα μπορούσε να γίνει στην οστεοπόρωση και στους παράγοντες που την επηρεάζουν.	1
	Αρθρώσεις	Προτείνεται να μη γίνει εκτενής αναφορά στη δομή των αρθρώσεων. Θα μπορούσε να δοθεί έμφαση στους τραυματισμούς των αρθρώσεων.	1
	Μέρη σκελετού	Προτείνεται να μη δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στα σύνθετα ανατομικά στοιχεία και τα ονόματα των οστών.	1
			4

 

Κεφάλαιο 8	ΜΥΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Μυϊκός ιστός	Να δοθεί σημασία στις ανατομικές και λειτουργικές διαφορές των  μυϊκών κυττάρων.	1
	Δομή και λειτουργία του σκελετικού μυός	Προτείνεται να δοθεί σημασία στη δομή του σκελετικού μυός. Δε χρειάζεται όμως να γίνει εκτενής αναφορά στη λειτουργία της γραμμωτής μυϊκής ίνας. Εκτενέστερη αναφορά μπορεί να γίνει στη μυϊκή συστολή και στις έννοιες της ισομετρικής και ισοτονικής συστολής και του μυϊκού κάματου.	1
			2
	Σύνολο ωρών		49

 

 

Α΄ ΚΑΙ Β΄ ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ

Θα διδαχθεί το βιβλίο ΒΙΟΛΟΓΙΑ της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου των Καστορίνη Α., Κωστάκη -  Αποστολοπούλου Μ., Μπαρώνα – Μάμμαλη Φ., Περάκη Β., Πιαλόγλου Π..

 

Γενική οδηγία: Σε ό,τι αφορά τη διδασκαλία, προτείνεται γενικά, να μη δίνεται έμφαση στις λεπτομέρειες της δομής ή/και της λειτουργίας των επιμέρους οργάνων και συστημάτων. Αντίθετα, κρίνεται σκόπιμο να δίνεται έμφαση στην ανάδειξη της σχέσης δομής και λειτουργίας, στο ρόλο των λειτουργιών στο πλαίσιο της γενικότερης λειτουργίας του οργανισμού ως συνόλου και στην επίδραση διαφόρων παραγόντων - ιδιαιτέρως αυτών που έχουν σχέση με τον τρόπο ζωής του ατόμου - στη διατήρηση της υγείας.

Προτείνεται τα κεφάλαια να διδαχθούν με την εξής σειρά:

 

Α΄ Εσπερινού ΓΕ.Λ : 1 , 9, 10, 11

 

Β΄ Εσπερινού ΓΕΛ : 3, 12, 7 και 8

 

Οι διδάσκοντες να ενημερωθούν ενυπόγραφα.

1

ΘΕΜΑ: Καθορισμός εξεταστέας ύλης των μαθημάτων της Α΄ τάξης Ημερησίου και

των Α΄ και Β΄ τάξεων Εσπερινού Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2013-2014

Έχοντας υπόψη:

1. Τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 3 και της περ. ι της παρ. 2 του άρθρου

42 του ν. 4186/2013 (Α΄ 193) «Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

και λοιπές διατάξεις».

2. Την με αρ. 7/10-02-2014 πράξη του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής

Πολιτικής.

3. Τις διατάξεις του άρθρου 90 του κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και

τα Κυβερνητικά όργανα που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του Π.Δ. 63/2005 (Α΄

98).

4. Το γεγονός ότι από την παρούσα απόφαση δεν προκαλείται δαπάνη εις

βάρος του κρατικού προϋπολογισμού.

Αποφασίζουμε

Ορίζουμε την εξεταστέα ύλη των μαθημάτων της Α΄ τάξης Ημερησίου και των Α΄

και Β΄ τάξεων Εσπερινού Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2013-2014 ως

εξής:

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία

Στην εξεταστέα ύλη της Α΄ Τάξης του Ημερησίου ΓΕΛ περιλαμβάνεται:

α) η ύλη του Εγχειριδίου Γλωσσικής Διδασκαλίας της Α΄ Λυκείου των Ν. Μήτση, Ειρ.

Ζαμάρου, Ι. Παπανδρέου·

β) η παρακάτω ύλη από το εγχειρίδιο Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι (Ξενοφών,

Θουκυδίδης) των Κ. Διαλησμά, Α. Δρουκόπουλου, Ε. Κουτρουμπέλη, Γ. Χρυσάφη:

1. Εισαγωγή

α) Κεφάλαια Β΄ (Θουκυδίδης Ολόρου Αλιμούσιος) και Γ΄ (Ξενοφών Γρύλλου Ερχιεύς),

(σελίδες 18-28 και 29-33 αντίστοιχα).

Βαθμός Ασφαλείας:

Να διατηρηθεί μέχρι:

Βαθ. Προτεραιότητας:

Αθήνα, 13-02-2014

Αρ. Πρωτ. 20895/Γ2

ΑΠΟΦΑΣΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ

ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗ---Τ-Ι-Κ ΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ

Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ

ΤΜΗΜΑ Α΄

-----

Ταχ. Δ/νση: Ανδρέα Παπανδρέου 37

Τ.Κ. – Πόλη: 15180 Μαρούσι

Ιστοσελίδα: www.minedu.gov.gr

Πληροφορίες: Αν. Πασχαλίδου

Τηλέφωνο: 210-3443422

2

2. Κείμενα

α) Ξενοφών, Ελληνικά, Βιβλίο Β΄

ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Ι, 16-32

ΙΙ, 1-4

ΙΙ, 16-23

ΙΙΙ, 11-16 (από μετάφραση)

ΙΙΙ, 50-56

ΙV, 1-17 (από μετάφραση)

ΙV, 18-23

ΙV, 37-43

β) Θουκυδίδης, Βιβλίο Γ΄

ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Γ’, 70

Γ’, 71-74

Γ’, 75

Γ’, 76-78

Γ’, 79-80

Γ’, 81

Γ’, 82-83 (από μετάφραση)

Νέα Ελληνική Γλώσσα

Για την Α΄ Τάξη Ημερησίου ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες

διδασκαλίας του μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139610/Γ2/1-10-2013 της Δ/νσης

Σπουδών Δ/θμιας Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Νέα Ελληνική Λογοτεχνία

Στην εξεταστέα ύλη της Α΄ Τάξης Ημερησίου ΓΕΛ περιλαμβάνονται μόνο δύο

θεματικές Ενότητες: α) Τα φύλα στη Λογοτεχνία, β) Παράδοση και μοντερνισμός στη

νεοελληνική ποίηση. Κατά τα λοιπά ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας

του μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139610/Γ2/1-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών

Δ/θμιας Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Μαθηματικά

1. ΑΛΓΕΒΡΑ

Από τη διδακτέα ύλη της Α΄ τάξης Ημερησίου ΓΕΛ όπως έχει οριστεί με την με αρ.

πρωτ. 139606/Γ2/01-10-2013 εγκύκλιο, αφαιρείται το 7ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «Μελέτη

Βασικών Συναρτήσεων»

2. ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ

Από τη διδακτέα ύλη της Α΄ τάξης Ημερησίου ΓΕΛ, όπως έχει οριστεί με την με αρ.

πρωτ. 139606/Γ2/01-10-2013 εγκύκλιο, αφαιρούνται τα εξής:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο

1. Η Απόδειξη του Θεωρήματος της παραγράφου 3.3 στη σελίδα 39.

2. Οι Αποδείξεις των Θεωρημάτων I και II της παραγράφου 3.6 στη σελίδα 44-45

3. Η Απόδειξη του Θεωρήματος της παραγράφου 3.11 στη σελίδα 54

4. Η Απόδειξη του Θεωρήματος της παραγράφου 3.12 στη σελίδα 54

5. Η Απόδειξη του Θεωρήματος ΙΙ της παραγράφου 3.13 στη σελίδα 59

3

6. Η Απόδειξη του Θεωρήματος Ι της παραγράφου 3.14 στη σελίδα 61

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο

1. Η Απόδειξη της Πρότασης Ι της παραγράφου 4.2 στη σελίδα 77

2. Η Απόδειξη της Πρόταση ΙV της παραγράφου 4.2 στη σελίδα 78

3. Η Απόδειξη του Θεωρήματος της παραγράφου 4.7 στη σελίδα 84

4. Η Απόδειξη του Πορίσματος της παραγράφου 4.7 στη σελίδα 84

Φυσική

Από τη διδακτέα ύλη της Α΄ τάξης Ημερησίου ΓΕΛ, όπως έχει οριστεί με την με αρ.

πρωτ. 139606/Γ2/01-10-2013 εγκύκλιο, αφαιρείται το κεφάλαιο “2.2 Διατήρηση της

ολικής ενέργειας και υποβάθμιση της ενέργειας ”.

Χημεία

Για την Α΄ τάξη Ημερησίου ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 178603/Γ2/22-11-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης /Τμήμα Α΄).

Βιολογία

Για την Α΄ τάξη Ημερησίου ΓΕΛ η εξεταστέα ύλη του μαθήματος είναι η εξής:

Γενική οδηγία: Σε ό,τι αφορά τη διδασκαλία, προτείνεται γενικά, να μη δίνεται έμφαση στις

λεπτομέρειες της δομής ή/και της λειτουργίας των επιμέρους οργάνων και συστημάτων.

Αντίθετα, κρίνεται σκόπιμο να δίνεται έμφαση στην ανάδειξη της σχέσης δομής και

λειτουργίας στο πλαίσιο της γενικότερης λειτουργίας του οργανισμού ως συνόλου και στην

επίδραση διαφόρων παραγόντων ιδιαιτέρως αυτών που έχουν σχέση με τον τρόπο ζωής του

ατόμου και τη διατήρηση της υγείας του.

Προτείνεται η διδασκαλία να ενισχυθεί με τη χρήση εγκεκριμένων λογισμικών (Βιολογία

Λυκείου) καθώς και με τη χρήση ψηφιακού υλικού από αντίστοιχους ιστότοπους

(www.dschool.edu.gr ).

Τα κεφάλαια διδάσκονται με την εξής σειρά: 1, 9, 10, 11, 3, 12, 7 και 8.

Κεφάλαιο ΕΝΟΤΗΤΕΣ Παρατηρήσεις

Κεφάλαιο 1 ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ

ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Να διδαχθεί όλο το κεφάλαιο.

Κεφάλαιο 9

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Εισαγωγή - Δομή και λειτουργία

των νευρικών κυττάρων

Δεν θα διδαχθούν οι παράγραφοι:

Δυναμικό ηρεμίας

Νευρική ώση

Συνάψεις

Όλες οι υπόλοιπες παράγραφοι να διδαχθούν.

Περιφερικό Νευρικό Σύστημα Να διδαχθεί όλη η ενότητα.

Κεντρικό Νευρικό Σύστημα

Δεν θα διδαχθεί η παράγραφος:

Λειτουργικές περιοχές του εγκεφάλου

Όλες οι υπόλοιπες παράγραφοι να διδαχθούν.

Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα Να διδαχθεί όλη η ενότητα.

4

Ιστορία

Η εξεταστέα ύλη στο μάθημα της Ιστορίας της Α΄ Τάξης Ημερησίου ΓΕΛ, με βάση

το σχολικό βιβλίο Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου: Από τους προϊστορικούς πολιτισμούς της

Ανατολής έως την εποχή του Ιουστινιανού, του Α. Μαστραπά, είναι η ακόλουθη:

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

2. Η Αίγυπτος (σελ. 20-30)

ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

1. Ελληνική προϊστορία

Κεφάλαιο 10 ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ ΟΡΓΑΝΑ- ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ

Υποδοχείς -Αισθήσεις Να διδαχθεί όλη η ενότητα.

Σωματικές Αισθήσεις Να διδαχθεί όλη η ενότητα.

Ειδικές Αισθήσεις

Δεν θα διδαχθούν οι παράγραφοι:

Έλεγχος έντασης του εισερχόμενου φωτός και εστίαση

Βιοχημεία της όρασης

Όλες οι υπόλοιπες παράγραφοι να διδαχθούν.

Κεφάλαιο 11

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

Εισαγωγή – ορμόνες- τρόποι

δράσης ορμονών

Να διδαχθεί η εισαγωγή στην οποία δίνονται τα είδη των

αδένων και των ορμονών και η παράγραφος Ορμόνες

Αδένες Να μη διδαχθεί η ενότητα

Κεφάλαιο 3

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Καρδιά

Να διδαχθεί όλη η ενότητα.

Αιμοφόρα αγγεία Να διδαχθεί όλη ενότητα.

Η κυκλοφορία του αίματος Να μη διδαχθεί η ενότητα.

Αίμα Να διδαχθεί όλη η ενότητα.

Κεφάλαιο 12

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ –

ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Εισαγωγή - Δομή και Λειτουργία

αναπαραγωγικού συστήματος

Να μη διδαχθεί η παράγραφος: Εμμηνορρυσιακός κύκλος

Να διδαχθεί όλη η υπόλοιπη ενότητα.

Από τη μείωση στη γονιμοποίηση Να διδαχθεί όλη η ενότητα.

Ανάπτυξη του εμβρύου- Τοκετός

Να μη διδαχθούν οι παράγραφοι:

Αυλάκωση,

Εμφύτευση,

Σχηματισμός πλακούντα,

Ανάπτυξη μετά τον τοκετό –Γήρας

Να διδαχθεί όλη η υπόλοιπη ενότητα.

Κεφάλαιο 7

ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Εισαγωγή-Οστά-

Μυελός οστών

Να διδαχθεί η εισαγωγή και η παράγραφος: Ο μυελός των

οστών.

Nα μην διδαχθούν oι υπόλοιπες παράγραφοι

(Σύσταση του οστίτη ιστού, Μορφολογία των οστών)

Σχηματισμός –ανάπτυξη οστών Να μη διδαχθεί η ενότητα.

Αρθρώσεις Να διδαχθεί η ενότητα.

Μέρη σκελετού Να μη διδαχθεί η ενότητα.

Κεφάλαιο 8

ΜΥΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Μυϊκός ιστός Να διδαχθεί η ενότητα.

Δομή και λειτουργία του

σκελετικού μυός

Να διδαχθεί η παράγραφος: Δομή του σκελετικού μυός

Nα μη διδαχθούν οι παράγραφοι: Δομή και λειτουργία της

γραμμωτής μυϊκής ίνας , Νευρομυϊκή σύναψη και Μυϊκή

5

1.2. O Mυκηναϊκός πολιτισμός: (σελ. 65-75)

2. Η αρχαία Ελλάδα (από το 1100 ως το 323 π.Χ.)

2.1. Ομηρική εποχή (1100-750 π.Χ.), (σελ. 76 – αρχή 77), Ο πρώτος ελληνικός

αποικισμός (σελ. 78-80), Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση (σελ. 80-82), Ο

πολιτισμός (σελ. 82-83)

2.2. Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ), (σελ. 84-98)

2.3. Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.), (σελ. 98-107 και 109-114): το εισαγωγικό τμήμα και

η υποενότητα: η συμμαχία της Δήλου - Αθηναϊκή ηγεμονία (σελ.98-100), Η εποχή του

Περικλή (σελ.100-102), ο Πελοποννησιακός πόλεμος (431-404 π.Χ.) (σελ.102-103), Η

κρίση της πόλης-κράτους (σελ.103-105), Η πανελλήνια ιδέα (σελ.105), Ο Φίλιππος Β΄ και

η ένωση των Ελλήνων (σελ. 105-107), Το έργο του Μ. Αλεξάνδρου (σελ. 109-111), Ο

πολιτισμός (σελ. 111-114)

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

1.2. Τα χαρακτηριστικά του Ελληνιστικού κόσμου (σελ. 127- αρχή της σελ. 129)

(Διευκρινίζεται ότι οι υποενότητες: Τα βασίλεια της Ανατολής, Τα βασίλεια του

Ελλαδικού χώρου, Οι πόλεις –κράτη, Οι συμπολιτείες δεν συμπεριλαμβάνονται στην

εξεταστέα ύλη).

2. Ο ελληνιστικός πολιτισμός (σελ. 140-151)

Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΙ

ΡΩΜΗ

3.3 Η ίδρυση της Ρώμης και η οργάνωσή της (σελ.170-172)

3.4. Η συγκρότηση της Ρωμαϊκής πολιτείας-Res publica (σελ. 172-ως αρχή 175)

OI MEΓΑΛΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ

2.2. Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες (σελ. 194-196)

Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ (1ος αι. π.Χ. – 3ος αι. μ.Χ.)

Η περίοδος της ακμής (27 π.Χ. – 193 μ.Χ.)

1.1 Η εποχή του Αυγούστου (27 π.Χ.-14 μ.Χ.): Η ισχυροποίηση της κεντρικής εξουσίας

(σελ. 206-208), Το πολίτευμα και οι στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις (σελ. 208-209).

1.2 Οι διάδοχοι του Αυγούστου (14 – 193 μ.Χ.): το εισαγωγικό τμήμα (σελ. 211-212), Η

διοίκηση και το δίκαιο (σελ. 212-214)

H ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (4ος - 6ος αι. μ.Χ.)

1.1. Ο Διοκλητιανός και η αναδιοργάνωση της αυτοκρατορίας (σελ. 234-236)

1.2. Μ. Κωνσταντίνος: Εκχριστιανισμός και ισχυροποίηση της ρωμαϊκής Ανατολής (σελ.

236-239)

1.4. Ο εξελληνισμός του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους (σελ. 245-247)

1.5. Το τέλος του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους (σελ. 251)

2. Η εποχή του Ιουστινιανού (6ος αι. μ.Χ.)

2.2 Η ελληνοχριστιανική οικουμένη (σελ. 256-258).

Πολιτική Παιδεία

(Οικονομία, Πολιτικοί Θεσμοί & Αρχές Δικαίου και Κοινωνιολογία)

Για την Α΄ τάξη Ημερησίου ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 132447/Γ2/19-09-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Θρησκευτικά

Η εξεταστέα ύλη στο μάθημα των Θρησκευτικών για την Α΄ τάξη Ημερησίου ΓΕΛ είναι η

ακόλουθη:

6

1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα

2. Το νόημα και η εξέλιξη της χριστιανικής λατρείας

3. Ο Χριστός εγκαινιάζει την αληθινή λατρεία

6. «Ποιήσωμεν άνθρωπον…»

7. Η παρουσία του Θεού στην ανθρώπινη ιστορία

8. Χριστούγεννα: η γιορτή της ενανθρώπησης του Θεού

9. Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία

10. «Προσκυνούμεν σου τα Πάθη Χριστέ..»

11. Η Ανάσταση του Χριστού

12. «Θανάτου εορτάζομεν νέκρωσιν…»

13. Τι μπορεί να μάθει ο άνθρωπος για το Θεό; Προσέγγιση της γιορτής της

Μεταμόρφωσης

14. Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος

15. Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: η ουσία της Εκκλησίας

16. Παναγία, η μητέρα του Χριστού

18. Οι άγιες εικόνες: έκφραση της πίστης

19. Η μνήμη των αγίων, αφορμές για ένα σύγχρονο ανθρωπολογικό προβληματισμό

21. Η είσοδος και ένταξη στη Εκκλησία: τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του

Χρίσματος

22. Ίδρυση και ιστορική εξέλιξη της Θείας Ευχαριστίας

23. Το βαθύτερο νόημα της Θείας Λειτουργίας

24. Το μυστήριο της Μετανοίας

25. Η ευλογία για μια ζωή συζυγίας: το βαθύτερο νόημα του μυστηρίου του Γάμου

26. Πνευματική διακονία: το μυστήριο της Ιεροσύνης

30. Ο πλούτος της εκκλησιαστικής ποίησης (Υμνογραφία)

31. Προβληματισμοί για τη λειτουργική γλώσσα και μουσική

32. Η θέση των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία, επισημάνσεις και προβληματισμοί

33. Η γυναίκα στη λατρεία

37. Πνευματισμός-εσωτερισμός-δεισιδαιμονία-Προλήψεις

38. Η Μασονία

40. Τέσσερα παραδείγματα-προκλήσεις

41. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά

Ξένη Γλώσσα

Για την Α΄ τάξη Ημερησίου ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139610/Γ2/01-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Μαθήματα Επιλογής

Εφαρμογές Πληροφορικής

Για την Α΄ τάξη Ημερησίου ΓΕΛ η εξεταστέα ύλη του μαθήματος ορίζεται ως εξής:

Από το βιβλίο «Εφαρμογές Πληροφορικής Υπολογιστών Α', Β' / Γ' Ενιαίου Λυκείου» των

Ε. Γιακουμάκη, Κ. Γκυρτή, Β.Σ. Μπελεσιώτη, Π. Ξυνού, Ν. Στεργιοπούλου – Καλαντζή,

έκδοση ΙΤΥΕ "ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ" 2013.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΠΟΛΥΜΕΣΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ – ΔΙΚΤΥΑ – ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ & ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

Από το κεφάλαιο 12 αφαιρούνται οι παράγραφοι:

12.1 Η εξέλιξη των μέσων επικοινωνίας

12.3.2 Μοντέλο αναφοράς OSI

12.3.7 Ethernet, IEEE-802.3 και TCP/IP

12.4 Τηλεπικοινωνιακές και δικτυακές εφαρμογές

Γεωλογία και Διαχείριση Φυσικών Πόρων

Για την Α΄ τάξη Ημερησίου ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139610/Γ2/01-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Ελληνικός και Ευρωπαϊκός Πολιτισμός

Η εξεταστέα ύλη στο μάθημα «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός Πολιτισμός» της Α΄ Τάξης

Ημερησίου ΓΕΛ, από το βιβλίο των Α. Λιάκου, Κ. Γαγανάκη, Ε. Γαζή κ.ά., είναι η

ακόλουθη:

Μέρος Πρώτο

Η ΑΝΑΔΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ

Κεφ. 1: Η Ευρώπη της Αρχαιότητας

2. Το αντιθετικό σχήμα Ευρώπη – Ασία (σελ. 8-13)

Κεφ. 2: Η Ευρώπη του Μεσαίωνα

1. Η δυτική Ευρώπη (σελ. 19-22)

2. Το Βυζάντιο (σελ. 22-27)

Κεφ. 3: Οι Ευρωπαίοι της Αναγέννησης

1. Οι κλασικές κληρονομιές (σελ. 33-35)

2. Ο έντυπος λόγος (σ. 35-36)

3. Η αναγεννησιακή παιδεία (σελ. 36-38)

4. Αναγέννηση και χριστιανισμός (σελ. 38-40)

Κεφ. 6: Η Ευρώπη των αντιφάσεων: επιστήμη ή μαγεία;

1. Επιστήμη (σελ. 65-67)

2. Μαγεία (σελ. 67-70)

Κεφ. 7: Η Ευρώπη και οι εξωευρωπαϊκοί λαοί

2. Τι έβλεπαν οι Ευρωπαίοι στην Αμερική (σελ. 72-74)

Κεφ. 8: Η κριτική του Ορθού Λόγου

1. Το κοινωνικό πλαίσιο του Διαφωτισμού (σελ. 79-82)

5. Πολιτισμός και κουλτούρα (σελ. 91-95)

Κεφ. 9: Η Ευρώπη της εξουσίας και της πολιτικής

3. Οι νέες πολιτικές έννοιες (σελ. 102-106)

Μέρος Δεύτερο

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Κεφ. 1: Η Γαλλική Επανάσταση

1. Ελευθερία – Ισότητα – Αδελφοσύνη (σελ. 113-118)

2. Η διάδοση της Δημοκρατικής Επανάστασης ως το 1848 (σελ. 118-121)

Κεφ. 2: Η Βιομηχανική Επανάσταση

2. Το εργαστήρι της βιομηχανικής επανάστασης (σελ. 127-130)

8

Κεφ. 3: Η Ευρώπη των Εθνών

1. Η αρχή των εθνοτήτων (σελ. 135-137)

2. Η εθνική συνείδηση (σελ. 138-141)

Κεφ. 4: Η Ευρώπη των πολιτών

1. Κοινοβουλευτισμός (σελ. 145-146)

2. Ο σοσιαλισμός και το εργατικό κίνημα (σελ. 146-149)

3. Το κράτος πρόνοιας (σελ. 149-150)

Κεφ. 5: Τα θεμέλια της επιστημονικής σκέψης και πρακτικής

4. Η ρήξη του 20ου αιώνα: οι βεβαιότητες κλονίζονται (σελ. 155)

Κεφ. 6: Η Τέχνη του «ευ ζην»

8. Η τέχνη στην υπηρεσία της μαζικής παραγωγής: το Μπαουχάους (σελ. 178-179)

9. Τα ευρωπαϊκά νεανικά μουσικά ρεύματα (σελ. 179-181).

Καλλιτεχνική Παιδεία

Για την Α΄ τάξη Ημερησίου ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 147653/Γ2/11-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΓΕΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ

Α΄ Τάξη Εσπερινού ΓΕΛ

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία

Στην εξεταστέα ύλη της Α΄ Τάξης Εσπερινού ΓΕΛ περιλαμβάνονται:

α) η ύλη του Εγχειριδίου Γλωσσικής Διδασκαλίας της Α΄ Λυκείου των Ν. Μήτση, Ειρ.

Ζαμάρου, Ι. Παπανδρέου (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139610/Γ2/1-10-2013 της Δ/νσης

Σπουδών Δ/θμιας Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

β) οι σελίδες 29-33 από την Εισαγωγή του βιβλίου Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι

(Ξενοφών, Θουκυδίδης), των Κ. Διαλησμά, Α. Δρουκόπουλου, Ε. Κουτρουμπέλη, Γ.

Χρυσάφη.

γ) οι παρακάτω Ενότητες από τον Ξενοφώντα πλην των Ενοτήτων IV, 18-23 και IV, 37-

43.

Ξενοφών, Ελληνικά, Βιβλίο Β΄

ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Ι, 16-32

ΙΙ, 1-4

ΙΙ, 16-23

ΙΙΙ, 11-16 (από μετάφραση)

ΙΙΙ, 50-56

ΙV, 1-17 (από μετάφραση)

ΙV, 18-23

ΙV, 37-43

Νέα Ελληνική Γλώσσα

9

Για την Α΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139610/Γ2/1-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Νέα Ελληνική Λογοτεχνία

Στην εξεταστέα ύλη της Α΄ Τάξης Εσπερινού ΓΕΛ περιλαμβάνονται μόνο δύο θεματικές

Ενότητες: α) Τα φύλα στη Λογοτεχνία, β) Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική

ποίηση. Κατά τα λοιπά ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139610/Γ2/1-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Μαθηματικά

ΑΛΓΕΒΡΑ

Για την Α΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139606/Γ2/01-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης /Τμήμα Α΄).

ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ

Από τη διδακτέα ύλη της Α΄ τάξης Εσπερινού ΓΕΛ, όπως έχει οριστεί με την με αρ.

πρωτ. 139606/Γ2/01-10-2013 εγκύκλιο, αφαιρούνται τα εξής:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο

1. Η Απόδειξη του Θεωρήματος της παραγράφου 3.3 στη σελίδα 39

2. Οι Αποδείξεις των Θεωρημάτων I και II της παραγράφου 3.6 στη σελίδα 44-45

3. Η Απόδειξη του Θεωρήματος της παραγράφου 3.11 στη σελίδα 54

4. Η Απόδειξη του Θεωρήματος της παραγράφου 3.12 στη σελίδα 54

5. Η Απόδειξη του Θεωρήματος ΙΙ της παραγράφου 3.13 στη σελίδα 59

6.Η Απόδειξη του Θεωρήματος Ι της παραγράφου 3.14 στη σελίδα 61

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο

1. Η Απόδειξη της Πρότασης Ι της παραγράφου 4.2 στη σελίδα 77

2. Η Απόδειξη της Πρότασης ΙV της παραγράφου 4.2 στη σελίδα 78

3. Η Απόδειξη του Θεωρήματος της παραγράφου 4.7 στη σελίδα 84

4. Η Απόδειξη του Πορίσματος της παραγράφου 4.7 στη σελίδα 84

Φυσική

Για την Α΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139606/Γ2/01-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης /Τμήμα Α΄).

Χημεία

Για την Α΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139606/Γ2/01-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης /Τμήμα Α΄).

Βιολογία

Για την Α΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ η εξεταστέα ύλη του μαθήματος είναι η εξής:

10

Γενική οδηγία: Σε ό,τι αφορά τη διδασκαλία, προτείνεται γενικά, να μη δίνεται έμφαση

στις λεπτομέρειες της δομής ή/και της λειτουργίας των επιμέρους οργάνων και

συστημάτων. Αντίθετα, κρίνεται σκόπιμο να δίνεται έμφαση στην ανάδειξη της σχέσης

δομής και λειτουργίας στο πλαίσιο της γενικότερης λειτουργίας του οργανισμού ως

συνόλου και στην επίδραση διαφόρων παραγόντων ιδιαιτέρως αυτών που έχουν σχέση με

τον τρόπο ζωής του ατόμου και τη διατήρηση της υγείας του.

Προτείνεται η διδασκαλία να ενισχυθεί με τη χρήση εγκεκριμένων λογισμικών (Βιολογία

Λυκείου) καθώς και με τη χρήση ψηφιακού υλικού από αντίστοιχους ιστότοπους

(www.dschool.edu.gr )

Τα κεφάλαια διδάσκονται με την εξής σειρά: 1, 9, 10

Ιστορία

Η εξεταστέα ύλη στο μάθημα της Ιστορίας της Α΄ Τάξης Εσπερινού ΓΕΛ, με βάση το

σχολικό βιβλίο Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου: Από τους προϊστορικούς πολιτισμούς της

Ανατολής έως την εποχή του Ιουστινιανού, του Α. Μαστραπά, είναι η ακόλουθη:

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

2. Η Αίγυπτος (σελ. 20-30)

ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

Κεφάλαιο ΕΝΟΤΗΤΕΣ Παρατηρήσεις

Κεφάλαιο 1 ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Να διδαχθεί όλο το κεφάλαιο.

Κεφάλαιο 9

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Εισαγωγή - Δομή και

λειτουργία των νευρικών

κυττάρων

Δεν θα διδαχθούν οι παράγραφοι:

Δυναμικό ηρεμίας

Νευρική ώση

Συνάψεις

Όλες οι υπόλοιπες παράγραφοι να

διδαχθούν.

Περιφερικό Νευρικό

Σύστημα Να διδαχθεί όλη η ενότητα.

Κεντρικό Νευρικό

Σύστημα

Δεν θα διδαχθεί η παράγραφος:

Λειτουργικές περιοχές του εγκεφάλου

Όλες οι υπόλοιπες παράγραφοι να

διδαχθούν.

Αυτόνομο Νευρικό

Σύστημα Να διδαχθεί όλη η ενότητα.

Κεφάλαιο

10

ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ ΟΡΓΑΝΑ-

ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ

Υποδοχείς - Αισθήσεις

Να διδαχθεί όλη η ενότητα.

Σωματικές Αισθήσεις Να διδαχθεί όλη η ενότητα.

Ειδικές Αισθήσεις

Δεν θα διδαχθούν οι παράγραφοι:

Έλεγχος έντασης του εισερχόμενου φωτός

και εστίαση

Βιοχημεία της όρασης.

Όλες οι υπόλοιπες παράγραφοι να

διδαχθούν.

11

1. Ελληνική προϊστορία

1.2. O Mυκηναϊκός πολιτισμός: (σελ. 65-75)

2. Η αρχαία Ελλάδα (από το 1100 ως το 323 π.Χ.)

2.1. Ομηρική εποχή (1100-750 π.Χ.), (σελ. 76 – αρχή 77), Ο πρώτος ελληνικός

αποικισμός (σελ. 78-80), Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση (σελ. 80-82), Ο

πολιτισμός (σελ. 82-83)

2.2. Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ), (σελ. 84-98)

2.3. Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.), (σελ. 98-107 και 109-114): το εισαγωγικό τμήμα και

η υποενότητα: η συμμαχία της Δήλου - Αθηναϊκή ηγεμονία (σελ.98-100), Η εποχή του

Περικλή (σελ.100-102), ο Πελοποννησιακός πόλεμος (431-404 π.Χ.) (σελ.102-103), Η

κρίση της πόλης-κράτους (σελ.103-105), Η πανελλήνια ιδέα (σελ.105), Ο Φίλιππος Β΄ και

η ένωση των Ελλήνων (σελ. 105-107), Το έργο του Μ. Αλεξάνδρου (σελ. 109-111), Ο

πολιτισμός (σελ. 111-114)

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

1.2. Τα χαρακτηριστικά του Ελληνιστικού κόσμου (σελ. 127- αρχή της σελ. 129)

(Διευκρινίζεται ότι οι υποενότητες: Τα βασίλεια της Ανατολής, Τα βασίλεια του

Ελλαδικού χώρου, Οι πόλεις –κράτη, Οι συμπολιτείες δεν συμπεριλαμβάνονται στην

εξεταστέα ύλη).

2. Ο ελληνιστικός πολιτισμός (σελ. 140-151)

Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΙ

ΡΩΜΗ

3.3 Η ίδρυση της Ρώμης και η οργάνωσή της (σελ.170-172)

3.4. Η συγκρότηση της Ρωμαϊκής πολιτείας-Res publica (σελ. 172-ως αρχή 175)

OI MEΓΑΛΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ

2.2. Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες (σελ. 194-196)

Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ (1ος αι. π.Χ. – 3ος αι. μ.Χ.)

Η περίοδος της ακμής (27 π.Χ. – 193 μ.Χ.)

1.1 Η εποχή του Αυγούστου (27 π.Χ.-14 μ.Χ.): Η ισχυροποίηση της κεντρικής εξουσίας

(σελ. 206-208), Το πολίτευμα και οι στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις (σελ. 208-209).

1.2 Οι διάδοχοι του Αυγούστου (14 – 193 μ.Χ.): το εισαγωγικό τμήμα (σελ. 211-212), Η

διοίκηση και το δίκαιο (σελ. 212-214)

H ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (4ος - 6ος αι. μ.Χ.)

1.1. Ο Διοκλητιανός και η αναδιοργάνωση της αυτοκρατορίας (σελ. 234-236)

1.2. Μ. Κωνσταντίνος: Εκχριστιανισμός και ισχυροποίηση της ρωμαϊκής Ανατολής (σελ.

236-239)

1.4. Ο εξελληνισμός του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους (σελ. 245-247)

1.5. Το τέλος του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους (σελ. 251)

2. Η εποχή του Ιουστινιανού (6ος αι. μ.Χ.)

2.2 Η ελληνοχριστιανική οικουμένη (σελ. 256-258).

Θρησκευτικά

Η εξεταστέα ύλη στο μάθημα των Θρησκευτικών για την Α΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ είναι

η ακόλουθη:

1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα

2. Το νόημα και η εξέλιξη της χριστιανικής λατρείας

3. Ο Χριστός εγκαινιάζει την αληθινή λατρεία

4. Με τη λατρεία εκφράζουμε την πίστη μας

6. «Ποιήσωμεν άνθρωπον…»

12

7. Η παρουσία του Θεού στην ανθρώπινη ιστορία

8. Χριστούγεννα: η γιορτή της ενανθρώπησης του Θεού

9. Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία

10. «Προσκυνούμεν σου τα Πάθη Χριστέ..»

11. Η Ανάσταση του Χριστού

12. «Θανάτου εορτάζομεν νέκρωσιν…»

13. Τι μπορεί να μάθει ο άνθρωπος για το Θεό; Προσέγγιση της γιορτής της

Μεταμόρφωσης

14. Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος

15. Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: η ουσία της Εκκλησίας

16. Παναγία, η μητέρα του Χριστού

Ξένη Γλώσσα

Για την Α΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139610/Γ2/01-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Μαθήματα Επιλογής

Εφαρμογές Πληροφορικής

Για την Α΄ Εσπερινού ΓΕΛ η εξεταστέα ύλη του μαθήματος ορίζεται ως εξής:

Από το βιβλίο «Εφαρμογές Πληροφορικής Υπολογιστών Α', Β' / Γ' Ενιαίου Λυκείου» των

Ε. Γιακουμάκη, Κ. Γκυρτή, Β.Σ. Μπελεσιώτη, Π. Ξυνού, Ν. Στεργιοπούλου – Καλαντζή,

έκδοση ΙΤΥΕ "ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ" 2013

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ

Γεωλογία και Διαχείριση Φυσικών Πόρων

Για την Α΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139610/Γ2/01-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Ελληνικός και Ευρωπαϊκός Πολιτισμός

Για την Α΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ η εξεταστέα ύλη στο μάθημα «Ελληνικός και

Ευρωπαϊκός Πολιτισμός», από το σχολικό βιβλίο των Α. Λιάκου, Κ. Γαγανάκη, Ε. Γαζή

κ.ά., είναι η ακόλουθη:

Μέρος Πρώτο

Η ΑΝΑΔΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ

Κεφ. 1: Η Ευρώπη της Αρχαιότητας

2. Το αντιθετικό σχήμα Ευρώπη – Ασία (σελ. 8-13)

Κεφ. 2: Η Ευρώπη του Μεσαίωνα

1. Η δυτική Ευρώπη (σελ. 19-22)

2. Το Βυζάντιο (σελ. 22-27)

Κεφ. 3: Οι Ευρωπαίοι της Αναγέννησης

1. Οι κλασικές κληρονομιές (σελ. 33-35)

2. Ο έντυπος λόγος (σ. 35-36)

3. Η αναγεννησιακή παιδεία (σελ. 36-38)

13

4. Αναγέννηση και χριστιανισμός (σελ. 38-40)

Κεφ. 6: Η Ευρώπη των αντιφάσεων: επιστήμη ή μαγεία;

1. Επιστήμη (σελ. 65-67)

2. Μαγεία (σελ. 67-70)

Κεφ. 7: Η Ευρώπη και οι εξωευρωπαϊκοί λαοί

2. Τι έβλεπαν οι Ευρωπαίοι στην Αμερική (σελ. 72-74)

Κεφ. 8: Η κριτική του Ορθού Λόγου

1. Το κοινωνικό πλαίσιο του Διαφωτισμού (σελ. 79-82)

5. Πολιτισμός και κουλτούρα (σελ. 91-95)

Κεφ. 9: Η Ευρώπη της εξουσίας και της πολιτικής

3. Οι νέες πολιτικές έννοιες (σελ. 102-106)

Καλλιτεχνική Παιδεία

Για την Α΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 147653/Γ2/11-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Β΄ Τάξη Εσπερινού ΓΕ.Λ

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία

Στην εξεταστέα ύλη του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας

της Β΄ Τάξης του Εσπερινού Γενικού Λυκείου περιλαμβάνονται:

α) η ύλη του Εγχειριδίου Γλωσσικής Διδασκαλίας της Α΄ Λυκείου των Ν. Μήτση, Ειρ.

Ζαμάρου, Ι. Παπανδρέου (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139610/Γ2/1-10-2013 της Δ/νσης

Σπουδών Δ/θμιας Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

β) οι σελίδες 18-28 από την Εισαγωγή του βιβλίου Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι

(Ξενοφών, Θουκυδίδης), των Κ. Διαλησμά, Α. Δρουκόπουλου, Ε. Κουτρουμπέλη, Γ.

Χρυσάφη.

γ) όλες οι παρακάτω Ενότητες από το Γ΄ Βιβλίο του Θουκυδίδη.

Θουκυδίδης, Βιβλίο Γ΄

ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Γ’, 70

Γ’, 71-74

Γ’, 75

Γ’, 76-78

Γ’, 79-80

Γ’, 81

Γ’, 82-83 (από μετάφραση)

Νέα Ελληνική Γλώσσα

Όσον αφορά την ύλη στο μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας της Β΄ Τάξης του

Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του μαθήματος

14

(εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139610/Γ2/1-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Νέα Ελληνική Λογοτεχνία

Όσον αφορά το μάθημα της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας της Β΄ τάξης του

Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του μαθήματος

(εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139610/Γ2/1-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Μαθηματικά

ΑΛΓΕΒΡΑ

Για τη Β΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139606/Γ2/01-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης /Τμήμα Α΄).

ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ

Για τη Β΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139606/Γ2/01-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης /Τμήμα Α΄).

Φυσική

Για τη Β΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139606/Γ2/01-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης /Τμήμα Α΄).

Χημεία

Για τη Β΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 178603/Γ2/22-11-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης /Τμήμα Α΄).

Βιολογία

Για τη Β΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ η εξεταστέα ύλη του μαθήματος είναι η εξής:

Γενική οδηγία: Σε ό,τι αφορά τη διδασκαλία, προτείνεται γενικά, να μη δίνεται έμφαση στις

λεπτομέρειες της δομής ή/και της λειτουργίας των επιμέρους οργάνων και συστημάτων.

Αντίθετα, κρίνεται σκόπιμο να δίνεται έμφαση στην ανάδειξη της σχέσης δομής και

λειτουργίας στο πλαίσιο της γενικότερης λειτουργίας του οργανισμού ως συνόλου και στην

επίδραση διαφόρων παραγόντων ιδιαιτέρως αυτών που έχουν σχέση με τον τρόπο ζωής του

ατόμου και τη διατήρηση της υγείας του.

Προτείνεται η διδασκαλία να ενισχυθεί με τη χρήση εγκεκριμένων λογισμικών (Βιολογία

Λυκείου) καθώς και με τη χρήση ψηφιακού υλικού από αντίστοιχους ιστότοπους

(www.dschool.edu.gr ).

Τα κεφάλαια διδάσκονται με την εξής σειρά: 3, 12, 7

15

Ιστορία

Κεφάλαιο

ΕΝΟΤΗΤΕΣ Παρατηρήσεις

Κεφάλαιο 3

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Καρδιά

Να διδαχθεί όλη η ενότητα.

Αιμοφόρα αγγεία Να διδαχθεί όλη ενότητα.

Η κυκλοφορία του αίματος Να μη διδαχθεί η ενότητα.

Αίμα Να διδαχθεί όλη η ενότητα.

Κεφάλαιο 12

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ –

ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Εισαγωγή - Δομή και

Λειτουργία αναπαραγωγικού

συστήματος

Να μη διδαχθεί η παράγραφος:

Εμμηνορρυσιακός κύκλος

Να διδαχθεί όλη η υπόλοιπη ενότητα.

Από τη μείωση στη

γονιμοποίηση

Να διδαχθεί όλη η ενότητα.

Ανάπτυξη του εμβρύου-

Τοκετός

Να μη διδαχθούν οι παράγραφοι:

Αυλάκωση,

Εμφύτευση,

Σχηματισμός πλακούντα,

Ανάπτυξη μετά τον τοκετό –Γήρας

Να διδαχθεί όλη η υπόλοιπη ενότητα.

Κεφάλαιο 7

ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Εισαγωγή-Οστά-

Μυελός οστών

Να διδαχθεί η εισαγωγή και η

παράγραφος: Ο μυελός των οστών

Nα μην διδαχθούν oι υπόλοιπες

παράγραφοι

(Σύσταση του οστίτη ιστού, Μορφολογία

των οστών)

Σχηματισμός –ανάπτυξη οστών Να μη διδαχθεί η ενότητα.

Αρθρώσεις Να διδαχθεί η ενότητα.

Μέρη σκελετού Να μη διδαχθεί η ενότητα.

16

Η εξεταστέα ύλη στο μάθημα της Ιστορίας της Β΄ Τάξης του Εσπερινού Γενικού Λυκείου, με

βάση το σχολικό βιβλίο Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου 565-1815, των Ι.

Δημητρούκα, Θ. Ιωάννου, Κ. Μπαρούτα, είναι η ακόλουθη:

ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ

ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ (565-843)

2. Η βασιλεία του Ηρακλείου (610-641). Αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις (σελ.

13-16)

3. Η εμφάνιση του Ισλάμ (σελ. 16-17)

5. Η Εικονομαχία (σελ. 21-23)

7. Σλάβοι και Βούλγαροι (σελ. 26-28)

Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ

ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ (843-1054)

3. Κοινωνία (σελ.38-39)

5. Η διεθνής ακτινοβολία του Βυζαντίου (σελ. 42-48)

ΑΠΟ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΩΣ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΟΥΣ (1054-1204)

1. Εσωτερική κρίση και εξωτερικοί κίνδυνοι (1054-1081), (σελ. 53-55)

2. Η εσωτερική πολιτική των Κομνηνών (1081-1185), (σελ. 55-56)

7. Οι Σταυροφορίες: α. Οι αιτίες (σελ. 67-αρχή της 69), δ. Η Τέταρτη Σταυροφορία (σελ.

69-70), ε. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (σελ. 70-71).

Η ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ Η ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΕΙΑ ΕΠΟΧΗ (1204-1453). Ο ΥΣΤΕΡΟΣ

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ ΣΤΗ ΔΥΣΗ

2. Τα Ελληνικά κράτη: Τραπεζούς, Ήπειρος, Νίκαια (σελ. 76-77)

6. Οι Οθωμανοί και η ραγδαία προέλασή τους: γ. Η οθωμανική προέλαση στα Βαλκάνια.

Το Βυζάντιο υποτελές (σελ. 86-87)

7. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης (σελ. 87-89)

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ

ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑΣ (1453-1648)

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός (σελ. 117-121)

3. Ανακαλύψεις (σελ. 122-129)

ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑΣ (1648) ΕΩΣ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ

ΒΙΕΝΝΗΣ (1815)

1. Ο Διαφωτισμός (σελ. 162-168)

2. Οι οικονομικές εξελίξεις: Οι απαρχές της βιομηχανικής επανάστασης, οι οικονομικές

θεωρίες (σελ. 169-171).

Πολιτική Παιδεία

(Οικονομία, Πολιτικοί Θεσμοί & Αρχές Δικαίου και Κοινωνιολογία)

Για τη Β΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 132447/Γ2/19-09-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Θρησκευτικά

Η εξεταστέα ύλη στο μάθημα των Θρησκευτικών για τη Β΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ είναι η

ακόλουθη:

20. Κλήρος και λαός στη λατρεία

21. Η είσοδος και ένταξη στη Εκκλησία: τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του

Χρίσματος

17

22. Ίδρυση και ιστορική εξέλιξη της Θείας Ευχαριστίας

23. Το βαθύτερο νόημα της Θείας Λειτουργίας

24. Το μυστήριο της Μετανοίας

25. Η ευλογία για μια ζωή συζυγίας: το βαθύτερο νόημα του μυστηρίου του Γάμου

26. Πνευματική διακονία: το μυστήριο της Ιεροσύνης

30. Ο πλούτος της εκκλησιαστικής ποίησης (Υμνογραφία)

31. Προβληματισμοί για τη λειτουργική γλώσσα και μουσική

32. Η θέση των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία, επισημάνσεις και προβληματισμοί

33. Η γυναίκα στη λατρεία

34. Εκκλησιασμός: Ανάγκη η συνήθεια;

37. Πνευματισμός-εσωτερισμός-δεισιδαιμονία-Προλήψεις

38. Η Μασονία

41. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά

Ξένη Γλώσσα

Για τη Β΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139610/Γ2/01-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Μαθήματα Επιλογής

Εφαρμογές Πληροφορικής

Για τη Β΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ η εξεταστέα ύλη του μαθήματος ορίζεται ως εξής:

Από το βιβλίο «Εφαρμογές Πληροφορικής Υπολογιστών Α', Β' / Γ' Ενιαίου Λυκείου» των

Ε. Γιακουμάκη, Κ. Γκυρτή, Β.Σ. Μπελεσιώτη, Π. Ξυνού, Ν. Στεργιοπούλου – Καλαντζή,

έκδοση ΙΤΥΕ "ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ" 2013

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ

Γεωλογία και Διαχείριση Φυσικών Πόρων

Για τη Β΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 139610/Γ2/01-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

Ελληνικός και Ευρωπαϊκός Πολιτισμός

Για τη Β΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ η εξεταστέα ύλη στο μάθημα «Ελληνικός και

Ευρωπαϊκός Πολιτισμός» από το σχολικό βιβλίο των Α. Λιάκου, Κ. Γαγανάκη, Ε. Γαζή

κ.ά., είναι η ακόλουθη:

Μέρος Πρώτο

Η ΑΝΑΔΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ

Κεφ. 1: Η Ευρώπη της Αρχαιότητας

2. Το αντιθετικό σχήμα Ευρώπη – Ασία (σελ. 8-13)

Κεφ. 2: Η Ευρώπη του Μεσαίωνα

1. Η δυτική Ευρώπη (σελ. 19-22)

2. Το Βυζάντιο (σελ. 22-27)

Κεφ. 3: Οι Ευρωπαίοι της Αναγέννησης

18

1. Οι κλασικές κληρονομιές (σελ. 33-35)

2. Ο έντυπος λόγος (σ. 35-36)

3. Η αναγεννησιακή παιδεία (σελ. 36-38)

4. Αναγέννηση και χριστιανισμός (σελ. 38-40)

Κεφ. 6: Η Ευρώπη των αντιφάσεων: επιστήμη ή μαγεία;

1. Επιστήμη (σελ. 65-67)

2. Μαγεία (σελ. 67-70)

Κεφ. 7: Η Ευρώπη και οι εξωευρωπαϊκοί λαοί

2. Τι έβλεπαν οι Ευρωπαίοι στην Αμερική (σελ. 72-74)

Κεφ. 8: Η κριτική του Ορθού Λόγου

1. Το κοινωνικό πλαίσιο του Διαφωτισμού (σελ. 79-82)

5. Πολιτισμός και κουλτούρα (σελ. 91-95)

Κεφ. 9: Η Ευρώπη της εξουσίας και της πολιτικής

3. Οι νέες πολιτικές έννοιες (σελ. 102-106)

Καλλιτεχνική Παιδεία

Για τη Β΄ τάξη Εσπερινού ΓΕΛ ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 147653/Γ2/11-10-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄).

ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΣΧΟΛΕΙΩΝ

Μουσικά και Καλλιτεχνικά Λύκεια

Θρησκευτικά

Η εξεταστέα ύλη στο μάθημα των Θρησκευτικών για την Α΄ τάξη των Μουσικών και

Καλλιτεχνικών Λυκείων είναι η ακόλουθη:

1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα

2. Το νόημα και η εξέλιξη της χριστιανικής λατρείας

3. Ο Χριστός εγκαινιάζει την αληθινή λατρεία

6. «Ποιήσωμεν άνθρωπον…»

7. Η παρουσία του Θεού στην ανθρώπινη ιστορία

8. Χριστούγεννα: η γιορτή της ενανθρώπησης του Θεού

9. Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία

10. «Προσκυνούμεν σου τα Πάθη Χριστέ..»

11. Η Ανάσταση του Χριστού

12. «Θανάτου εορτάζομεν νέκρωσιν…»

13. Τι μπορεί να μάθει ο άνθρωπος για το Θεό; Προσέγγιση της γιορτής της

Μεταμόρφωσης

14. Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος

15. Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: η ουσία της Εκκλησίας

16. Παναγία, η μητέρα του Χριστού

18. Οι άγιες εικόνες: έκφραση της πίστης

19. Η μνήμη των αγίων, αφορμές για ένα σύγχρονο ανθρωπολογικό προβληματισμό

21. Η είσοδος και ένταξη στη Εκκλησία: τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του

Χρίσματος

22. Ίδρυση και ιστορική εξέλιξη της Θείας Ευχαριστίας

19

23. Το βαθύτερο νόημα της Θείας Λειτουργίας

25. Η ευλογία για μια ζωή συζυγίας: το βαθύτερο νόημα του μυστηρίου του Γάμου

Μουσικά, Καλλιτεχνικά και Εκκλησιαστικά Λύκεια

Πολιτική Παιδεία

(Οικονομία, Πολιτικοί Θεσμοί & Αρχές Δικαίου και Κοινωνιολογία)

Για την εξεταστέα ύλη της Α΄ τάξης των Μουσικών, Καλλιτεχνικών και των

Εκκλησιαστικών Λυκείων ισχύουν όσα αναφέρονται στις Οδηγίες διδασκαλίας του

μαθήματος (εγκύκλιος με αρ. πρωτ. 132447/Γ2/19-09-2013 της Δ/νσης Σπουδών Δ/θμιας

Εκπ/σης/Τμήμα Α΄) εκτός από:

 Κεφάλαιο 1 «Το Δίκαιο», από το Μέρος Β΄ - Πολιτικοί Θεσμοί & Αρχές Δικαίου

 Κεφάλαιο 3 «Εκπαίδευση: παράγοντας αναπαραγωγής και αλλαγής της κοινωνίας», από

το Μέρος Γ΄- Κοινωνιολογία

Στα υπόλοιπα μαθήματα των Μουσικών, Καλλιτεχνικών και Εκκλησιαστικών

Λυκείων ισχύει η εξεταστέα ύλη των Ημερησίων Γενικών Λυκείων όπως καθορίζεται

από την παρούσα απόφαση.

Η παρούσα απόφαση να δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης.

Αθήνα, 13-02-2014